Podpisana 1 sierpnia 2018 roku wieczorem, po zakończeniu obchodów 74. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, p. Andrzeja Dudę Konstytucja dla Nauki, zwana również Ustawą 2.0 całkowicie przebudowuje model kształcenia doktorantów w Polsce. Przede wszystkim wprowadza „szkoły doktorskie”, które mają zastąpić studia doktoranckie. Wejście ustawy w życie ma oznaczać dwie ścieżki uzyskania doktoratu: „szkoły doktorskie” i tzw. „ścieżkę z wolnej stopy”, tzn. w trybie eksternistycznym. W „szkołach doktorskich” każdy doktorant będzie miał zapewnione stypendium naukowe. W szkołach doktorskich będzie można robić ponadto tzw. „doktorat wdrożeniowy”. Ustawa co prawda nie przewiduje wprost programu o nazwie „doktorat wdrożeniowy”, jednak proponowane przepisy dotyczące ogłaszania programu są dużo elastyczniejsze.
Działania Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego mają charakter kompleksowy ‒ dlatego m.in. przed wejściem w życie nowej ustawy powstała Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, której celem jest wspieranie wyjazdów zagranicznych m.in. doktorantów i nauczycieli akademickich. Prace agencji ruszyły 1 października 2017 r., a wiosną 2018 r. ruszyły pierwsze programy przeznaczone dla szerokiego grona osób.
Doktoranci podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za naruszenie przepisów obowiązujących w podmiocie prowadzącym szkołę doktorską oraz za czyn uchybiający godności doktoranta. W tej kwestii stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej studentów.
***
Szkoły doktorskie nie będą miały formy niestacjonarnej. a taka właśnie funkcjonowała dotychczas w Centrum Teologii Apostolstwa „Pallottianum” w Ołtarzewie Zauważa się, że nie tylko funkcjonujące obecnie studia niestacjonarne, lecz także studia doktoranckie w ogólności, mimo dużej liczby doktorantów, w dużym procencie nie były wieńczone publiczną obroną i nadaniem stopnia naukowego doktora. Sytuacja ta potwierdza się również w Centrum Teologii Apostolstwa.
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że zgodnie z przepisami, jakie obowiązują obecnych doktorantów, wszyscy ci, którzy rozpoczną studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020, będą kontynuować naukę na dotychczasowych zasadach. Przewód doktorski na starych zasadach można otworzyć najdalej do 30 kwietnia 2019 r., przy czym warunkiem wszczęcia przewodu jest publikacja artykułu w czasopiśmie punktowanym. W związku z powyższym – na mocy art. 179 ust. 2 i ust. 5 ustawy przepisy wprowadzające ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce – od 1 maja do 30 września 2019 roku nie będą wszczynane postępowania w sprawie nadania stopnia doktora.
Przewód doktorski, aby nie został on umorzony, albo zamknięty z mocy prawa, należy zakończyć najdalej do 31 grudnia 2021 r. Uwrażliwiamy na to ponad 20 doktorantów Centrum Teologii Apostolstwa, którzy już wszczęli przewody doktorskie i wydaje się, że po ukończeniu studiów doktoranckich zapomnieli o konieczności finalizacji przewodów publiczną obroną doktoratu.
Zgodnie z Konstytucją dla Nauki przed doktorantami wchodzącymi na obie ścieżki uzyskania doktoratu: szkoły doktorskie i tzw. ścieżkę z wolnej stopy, będą stawiane większe wymagania, jeśli chodzi o jakość ich badań i publikacji. Szkoły doktorskie będą musiały być prowadzone w co najmniej dwóch dyscyplinach.
W Konstytucji dla Nauki kładzie się nacisk na to, by naukowcy publikowali w czasopismach naukowych znajdujących się w międzynarodowych bazach, które ułatwiają naukowcom z całego świata docieranie do tych treści. Takie publikacje mają być wyżej punktowane. A resort nauki zobowiązuje się uruchomić nowy program, aby pomóc kolejnym polskim czasopismom naukowym wejść do takich baz.
***
Ponieważ „szkoły doktorskie„ będą wchodzić stopniowo: Doktoranci, którzy rozpoczną studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020, kontynuują naukę na dotychczasowych zasadach. W praktyce zasada ta będzie odnosić się także do osób, które rozpoczną studia doktoranckie w roku akademickim 2018/2019.
Gorąco zachęcamy zatem do zapisywania się do 15 września br. na studia w Centrum Teologii Apostolstwa „Pallottianum” w Ołtarzewie, gdzie prowadzimy studia podyplomowe, przydatne m.in. do awansu zawodowego nauczycieli religii i prowadzenia wspólnot eklezjalnych oraz studia pre-doktoranckie, które najprawdopodobniej, zgodnie z wymogami watykańskiej Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej, będą się kończyć licencjatem kanonicznym, czyli kościelnym i – jak wszystko wskazuje – będą niezbędne dla uzyskiwania doktoratów z „wolnej stopy”. Precyzyjne informacje odnośnie do studiów niestacjonarnych, które wejdą w życie 1 października 20120 r., zostaną podane dopiero po wprowadzeniu odpowiednich zarządzeń przez Władze UKSW. Odnośnie do praktyk zawodowych dla doktorantów ustawa przewiduje, że Doktoranci, którzy rozpoczną naukę w „szkołach doktorskich” zobowiązani są do odbycia do 60 godzin praktyk zawodowych rocznie (Art. 201 ust. 5).
Najważniejszym celem kształcenia doktorantów będzie przygotowanie rozprawy doktorskiej i uzyskanie na jej podstawie stopnia doktora. W żadnej mierze nie ograniczamy możliwości uzyskania kilku stopni doktora, na podstawie kilku rozpraw doktorskich w kilku dyscyplinach – temu może służyć (nieobecny w przypadku studiów wyższych) tryb eksternistyczny, który będzie dotyczył także studentów CTA. W przypadku doktoratu eksternistycznego osoba ubiegająca się o stopień doktora przed wszczęciem postępowania będzie składać wniosek o wyznaczenie promotora (lub promotorów).
Osoba ubiegająca się o stopień doktora w trybie eksternistycznym, analogicznie do wymogów odnoszących się do dotychczasowych studiów niestacjonarnych (m.in. studiów w CTA), będzie zobowiązana wnieść opłatę za przeprowadzenie postępowania w tej sprawie. Wysokość opłaty nie może przekraczać kosztów postępowania, uwzględniających w szczególności koszty wynagrodzeń promotora lub promotora pomocniczego i recenzentów. W uzasadnionych przypadkach rektor, dyrektor instytutu PAN, dyrektor instytutu badawczego lub dyrektor instytutu międzynarodowego może zwolnić z opłaty w całości lub w części. W przypadku nauczyciela akademickiego, albo pracownika naukowego, koszty postępowania ponosi zatrudniająca go uczelnia, instytut PAN, instytut badawczy lub instytut międzynarodowy.
Ks. Marian Kowalczyk SAC
Dyrektor CTA
