U dominikanów na rzymskim Awentynie.
Zgodnie z tradycją sięgającą IV wieku, Papież przeżyje Środę Popielcową w rzymskiej bazylice Świętej Sabiny, która jest obecnie siedzibą kurii generalnej Zakonu Dominikańskiego.
Biskup Rzymu w procesji
Po uznaniu chrześcijaństwa w 313 roku, wśród wierzących zaczął się tworzyć zwyczaj organizowania procesji ulicami Wiecznego Miasta i odwiedzania różnych kościołów, w których były złożone szczątki świętych męczenników. Do tych procesji, wypełnionych śpiewem hymnów i modlitwą litanią do Świętych, często dołączał także biskup Rzymu.
Kierujący Kościołem na przełomie VI i VII wieku Święty Grzegorz Wielki nadał popielcowym procesjom kształt: ustalił kolejność nawiedzanych kościołów i przypisał tę praktykę do okresu Wielkiego Postu jako duchowej pielgrzymki z Chrystusem i świętymi.
Nie wiadomo do końca, dlaczego pierwszym kościołem odwiedzanym w Wielkim Poście stała się właśnie bazylika Świętej Sabiny. Według niektórych, papież Grzegorz Wielki bardzo polubił tę świątynię, bo to w niej znalazł schronienie podczas zarazy. Inni uzasadniają ten wybór położeniem bazyliki na Wzgórzu Awentyńskim – każdy, kto chce ją odwiedzić, musi podjąć drogę pod górę, podobnie jak Chrystus idący na ukrzyżowanie na Golgotę.
Mówi się także o tym, że taka decyzja była podyktowana historycznym znaczeniem bazyliki.
Był dom, jest kościół
Bazylika Świętej Sabiny jest jednym z kościołów w Rzymie, które powstały na miejscu domu mieszkalnego, w którym podczas prześladowań pierwsi chrześcijanie gromadzili się w tajemnicy, by sprawować liturgię. Dom ten należał do kobiety o imieniu Sabina, która poniosła męczeńską śmierć w 125 roku.
W latach 422-432 na miejscu jej domu wybudowano bazylikę i poświęcono jej czci. Relikwie Sabiny – razem ze szczątkami świętych Aleksandra, Ewencjusza i Teodula – spoczywają w bazylice do dzisiaj.
Chociaż bazylikę poddawano wielu renowacjom, do dzisiaj szczyci się ona zachowanymi oryginalnymi drzwiami do kościoła, wykonanymi z drewna cyprysowego i ozdobionymi rzeźbami przedstawiającymi sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Wśród nich znajduje się także jedno z najwcześniejszych przedstawień ukrzyżowania Chrystusa.
Od 800 lat siedziba generała
W 1218 roku papież Honoriusz III, w dwa lata po zatwierdzeniu Zakonu Kaznodziejów, powierzył bazylikę Świętemu Dominikowi i jego braciom. Od tamtej pory – przez ostatnich 800 lat – służy ona jako siedziba generała Zakonu i kurii generalnej.
Przez blisko 100 kolejnych lat papież przybywał do dominikanów do bazyliki Świętej Sabiny w Środę Popielcową – aż do czasu, kiedy papieże przenieśli się do Awinionu w 1309 roku. Do tej tradycji powrócił papież Leon XIII i od tamtej pory zwyczaj ten jest podtrzymywany przez kolejnych papieży.
Od benedyktynów do dominikanów
Współcześnie procesja rozpoczyna się od krótkiej modlitwy w bazylice Świętego Anzelma, będącej siedzibą benedyktynów. Stamtąd papież Franciszek – wraz z benedyktynami, dominikanami i wszystkimi obecnymi – uda się w procesji do bazyliki Świętej Sabiny, śpiewając w tym czasie litanię do Świętych.
Po przybyciu do bazyliki Papież będzie celebrował Mszę świętą, a po homilii poświęci popiół, który następnie nałoży na jego czoło tytularny kardynał bazyliki Świętej Sabiny. Następnie Franciszek naznaczy popiołem czoła kardynałów, dominikanów, benedyktynów i wiernych zgromadzonych w kościele.
Zakon Dominikański powstał po to, by przyprowadzać z powrotem do jedności z Kościołem tych, którzy odeszli od wiary. Zwyczaj związany z obecnością papieża w naszej bazylice w Środę Popielcową ma zatem szczególne znaczenie. Przypomina nam, że jesteśmy wezwani, by być głosicielami miłosierdzia, szczególnie w okresie Wielkiego Postu.
Tłumaczył z języka angielskiego Piotr Andrzej Górski.
