Jan Paweł II
HYMN ODKUPIONYCH. PIEŚŃ Z KSIĘGI APOKALIPSY (Ap 4,11; 5,9.10.12)
Audiencja generalna, Rzym, 3 listopada 2004 r.
Nieszpory wtorku 1 i 3 tygodnia
1. Omawiana teraz Pieśń wnosi do liturgii Nieszporów prostotę i głębię uwielbienia chóralnego (od red.: w polskim wydaniu Liturgii Godzin w Nieszporach wtorku II tygodnia zamiast Pieśni z Apokalipsy występuje Pieśń z Listu do Rzymian). Należy ona do uroczystej pierwszej wizji Apokalipsy, zawierającej swoistą liturgię niebiańską, do której również i my, pielgrzymujący jeszcze na ziemi, przyłączamy się podczas naszych uroczystości kościelnych.
Hymn, złożony z kilku wierszy Apokalipsy, złączonych w całość przez liturgię, oparty jest na dwóch podstawowych wątkach. Pierwszym, zarysowanym w kilku słowach, jest sławienie dzieła Pana: «Ty stworzyłeś wszystko, a dzięki Twojej woli istniało i zostało stworzone» (4, 11). Stworzenie ukazuje bowiem olbrzymią potęgę Boga. Jak twierdzi Księga Mądrości, «z wielkości i piękna stworzeń poznaje się przez podobieństwo ich Stwórcę» (13, 5). Również Apostoł Paweł mówi: «Albowiem od stworzenia świata niewidzialne Jego przymioty — wiekuista Jego potęga oraz bóstwo — stają się widzialne dla umysłu» (Rz 1, 20). Dlatego należy śpiewać Stwórcy pieśń uwielbienia, by sławić Jego chwałę.
2. W tym kontekście może warto przypomnieć, że cesarz Domicjan, za którego panowania prawdopodobnie powstała Apokalipsa, kazał się tytułować Dominus et deus nosteri wymagał, aby zwracano się do niego jedynie w ten sposób (por. Swetoniusz, Domicjan, XIII).
Oczywiście, chrześcijanie odmawiali używania w odniesieniu do człowieka, nawet bardzo potężnego, tego typu tytułów i kierowali wyrazy uwielbienia jedynie do prawdziwego «Pana i Boga naszego», Stworzyciela wszechświata (por. Ap 4, 11), oraz do Tego, który jest z Bogiem «Pierwszy i Ostatni» (por. 1, 17) i zasiada z Bogiem, swym Ojcem, na tronie niebieskim (por. 3, 21): do Chrystusa umarłego i zmartwychwstałego, przedstawionego tutaj symbolicznie jako Baranek «stojący», chociaż «zabity» (por. 5, 6).
3. I to jest właśnie drugi wątek, obszernie rozwinięty, omawianego przez nas hymnu: Chrystus, Baranek złożony w ofierze. Cztery Istoty żyjące i dwudziestu czterech Starców wielbią Go pieśnią, która rozpoczyna się wezwaniem: «Godzien jesteś wziąć księgę i otworzyć jej pieczęcie, bo zostałeś zabity» (5, 9).
Głównym przedmiotem uwielbienia jest zatem Chrystus ze swym historycznym dziełem odkupienia. Dlatego właśnie może On odczytać sens dziejów: to On «otwiera pieczęcie» (tamże) tajemnej księgi zawierającej zgodny z wolą Boga plan.
4. Jednakże Jego dzieło to nie tylko interpretacja, jest ono także spełnieniem i wyzwoleniem. Ponieważ został «zabity», mógł «nabyć» ludzi wywodzących się z różnych stron i środowisk.
Występujące tu greckie słowo nie nawiązuje w sposób wyraźny do historii Wyjścia, w której nie mówi się nigdy o «nabyciu» Izraelitów. Jednak dalszy ciąg zdania zawiera jasną aluzję do słynnej obietnicy złożonej Izraelowi przez Boga na Synaju: «wy będziecie Mi królestwem kapłanów i ludem świętym» (Wj 19, 6).
5. Owa obietnica stała się teraz rzeczywistością: Baranek ustanowił faktycznie dla Boga «królestwo kapłanów i będą królować na ziemi» (por. Ap 5, 10), a to królestwo otwarte jest dla całej ludzkości, powołanej, by tworzyć wspólnotę dzieci Bożych, jak przypomni św. Piotr: «Wy zaś jesteście wybranym plemieniem, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem [Bogu] na własność przeznaczonym, abyście ogłaszali chwalebne dzieła Tego, który was wezwał z ciemności do przedziwnego swojego światła» (1 P 2, 9).
Sobór Watykański II czyni wyraźne odniesienie do tych słów z Pierwszego Listu św. Piotra i z Księgi Apokalipsy, gdy mówiąc o «kapłaństwie wspólnym» wszystkich wiernych, wskazuje sposoby, w jakie je oni sprawują: «wierni (…) na mocy swego królewskiego kapłaństwa współdziałają w ofiarowaniu Eucharystii; sprawują też to kapłaństwo przez przyjmowanie sakramentów, modlitwę i dziękczynienie, przez świadectwo świętego życia, wyrzeczenie się siebie i czynną miłość» (Lumen gentium, 10).
6. Rozważany dziś przez nas hymn z Księgi Apokalipsy wieńczy aklamacja końcowa, wypowiadana «donośnym głosem» przez «miriady miriad» aniołów (por. Ap 5, 11). Mówi ona o «Baranku zabitym», któremu zostaje przypisana ta sama co Bogu Ojcu chwała, ponieważ «godzien jest wziąć potęgę, moc, mądrość i bogactwo, cześć, chwałę i błogosławieństwo» (5, 12). Jest to chwila czystej kontemplacji, uwielbienia pełnego radości, pieśń miłości do Chrystusa w Jego tajemnicy paschalnej.
Ten świetlany obraz chwały niebieskiej zapowiada liturgia Kościoła. Jak bowiem przypomina Katechizm Kościoła Katolickiego, liturgia jest «czynnością» całego Chrystusa (Christus totus). Ci, którzy ją obecnie sprawują, poprzez znaki, którymi się posługują, uczestniczą już w jakiś sposób w liturgii niebiańskiej, gdzie celebracja stanowi pełną komunię i święto. Dzięki Duchowi i Kościołowi uczestniczymy w tej odwiecznej liturgii, kiedy w sakramentach celebrujemy misterium zbawienia (por. 1136, 1139).
Streszczenie katechezy w języku polskim, odczytane podczas audiencji generalnej:
Kantyk, który rozważamy dzisiaj, napełnia liturgię Nieszporów chóralnym oddawaniem chwały Chrystusowi, który jako Baranek został złożony w ofierze na krzyżu, a teraz króluje w chwale. W Nim wypełnia się Boży zamysł, jaki istniał przed wiekami. On uwolnił nas od zła i uczynił nas «Bogu naszemu królestwem i kapłanami» (Ap 5, 10). Cała ludzkość jest powołana do tego, aby mieć udział w tej nowej wspólnocie dzieci Bożych.
Hymn ten jest zaproszeniem do radosnego oddawania chwały Chrystusowi zmartwychwstałemu. Ta liturgia miłości, jaką Kościół sprawuje, już teraz pozwala uczestniczyć w przyszłej liturgii niebieskiej.
Copyright © by L’Osservatore Romano (3/2005) and Polish Bishops Conference
