Home DokumentyDokumenty Kościoła o życiu konsekrowanymPaweł VIPaweł VI - Listy i przesłania 1970.09.27 – Rzym – «Multiformis Sapientia Dei». List Apostolski w którym Święta Teresa od Jezusa, Dziewica z Avili zostaje ogłoszona Doktorem Kościoła

1970.09.27 – Rzym – «Multiformis Sapientia Dei». List Apostolski w którym Święta Teresa od Jezusa, Dziewica z Avili zostaje ogłoszona Doktorem Kościoła

Redakcja
Paweł VI 

«MULTIFORMIS SAPIENTIA DEI». LIST APOSTOLSKI W KTÓRYM ŚWIĘTA TERESA
OD JEZUSA, DZIEWICA Z AVILI ZOSTAJE OGŁOSZONA DOKTOREM KOŚCIOŁA

Rzym, 27 września 1970 r.

 

Paweł PP. VI ku wiecznej pamięci

Wieloraka Mądrość Boga czasami objawia się w sposób bardziej widoczny niektórym umiłowanym uczniom Chrystusa. Tym, zgodnie z tajemnym zamysłem i szczególną hojnością, dane jest pojąć, czym jest „szerokość, długość, wysokość i głębokość, a także poznać miłość Chrystusa, przewyższającą wszelką wiedzę” (Ef 3, 18–19). Duch Święty bowiem „nie tylko przez sakramenty i posługi uświęca lud Boży, prowadzi go i ozdabia cnotami, lecz także, rozdzielając każdemu dary według swego uznania (1 Kor 12, 11), udziela wiernym z różnych stanów szczególnych łask, dzięki którym czyni ich zdolnymi i gotowymi do podejmowania różnych dzieł i posług, pożytecznych dla odnowy i większego rozwoju Kościoła” (LG 12).

Teresa od Jezusa, wielka i szlachetna dziewica, a także reformatorka Zakonu Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel, została obficie obdarzona tą boską pełnią świętych charyzmatów. Prosta w obyczajach i nieznająca literackiej wiedzy, wyróżniła się tak bardzo słowem i pismami, że można do niej odnieść słowa: „otworzyła swe usta pośród zgromadzenia” (Syr 15, 5). Słusznie więc została uznana za świętą przez świętych ludzi, a także była czczona jako niezawodna przewodniczka i nauczycielka przez doktorów nauk świętych. Chociaż zajmowała się wieloma sprawami związanymi z jej obowiązkiem, zawsze dążyła do lepszej ojczyzny, czyli do nieba. Prawie zawsze cierpiąca na ciele i obciążona trudnościami, odważnie podejmowała każde dzieło dla chwały Boga i dobra Kościoła Chrystusowego.

Dlatego, skoro ta służebnica Boża była zawsze wynoszona zarówno za niezwykłe fakty ze swojego życia, jak i za rzadkie cnoty ducha oraz bystrość umysłu, uważamy z pewnością, że jest to wystarczający i szlachetny powód, aby – jak nasz poprzednik Grzegorz XV przyznał jej honory świętych, aby wszyscy wierni Chrystusa zrozumieli, jak obficie Bóg napełnił swoją służebnicę Duchem Świętym (por. List Dekr.  „Omnipotens sermo”) – tak i my nie wahamy się ogłosić jej doktorem Kościoła, pierwszą spośród kobiet, szczególnie za jej znajomość i naukę rzeczy boskich. Ufamy bowiem, że Teresa od Jezusa, uznana w uroczystym dekrecie za nauczycielkę życia chrześcijańskiego, silnie zachęci również ludzi naszych czasów do rozwijania tego, co sprzyja miłości duszy ku kontemplacji i zdobywaniu rzeczy niebieskich.

Teresa urodziła się w Avili, w Hiszpanii, 28 marca 1515 roku. Już jako dziecko ukazywała, kim kiedyś będzie, ponieważ starała się prowadzić ukryte życie w ogródkach swojego domu, postanawiając naśladować do końca życia to, co często czytała o męczennikach Kościoła pierwotnego. Po przedwczesnej śmierci matki zwróciła się po pomoc i opiekę do samej Matki Bożej. Nic więc dziwnego, że już od dzieciństwa pragnęła całkowicie poświęcić się Bogu, a w wieku dwudziestu lat wstąpiła do klasztoru Karmelitanek. Chociaż pilnie oddawała się praktykowaniu cnót, z czasem zaczęła tracić początkowy żar ducha i oddalać się od swojego postanowienia. Na szczęście pod wpływem zachęt Piotra z Alkantary, Ludwika Bertranda, Franciszka Borgiasza, Jana z Avili i innych świętych, została intensywnie pociągnięta do rozważania rzeczy niebieskich i wykonywania dzieł doskonalszych, bardziej miłych Bogu. Tę decyzję realizowała z wielkodusznością, co potwierdzają zarówno jej spowiednicy, jak i osoby, które były dla niej wsparciem w życiu i działaniu.

Zdawała się jednak powołana do zadań nadzwyczajnych, do których predysponował ją jej umysł oraz naturalna skłonność woli. Była bowiem przepełniona zdecydowanym zamiarem, aby klasztor jej Zakonu był prowadzony zgodnie z dawną regułą, która popadła w zapomnienie. Dzięki aprobacie Stolicy Apostolskiej osiągnęła ten cel w wieku 47 lat, po zasięgnięciu rady uczonych i świętych ludzi. Kiedy zaś pojawiły się trudności z różnych stron, przezwyciężyła je z odwagą i wytrwałością, a w ciągu kilku lat założyła na terenie Hiszpanii wiele klasztorów. Ponadto, aby w bardziej odpowiedni sposób zadbać o zreformowane klasztory zakonnic i wspomóc Kościół apostolskimi dziełami, postanowiła przywrócić wyższą dyscyplinę życia również zakonnikom z Zakonu Karmelu. Zrealizowała ten zamiar dzięki wsparciu i pomocy św. Jana od Krzyża.

Po założeniu i rozkwicie zakonu poświęciła się nauczaniu metod prowadzenia świętego życia pobożnych kobiet, które codziennie w coraz większej liczbie gromadziły się wokół niej. Uczyła je, by żyły rzeczywiście ukryte i samotne z Bogiem, nieustannie modliły się za Kościół, umartwiały swoje ciało poprzez częste i dobrowolne cierpienia, były złączone wzajemną życzliwością i miłością, w posłuszeństwie szczególnemu przykazaniu Chrystusa. Ona sama była doskonałym bodźcem i wzorem w praktykowaniu wszystkich cnót. Wyróżniała się roztropnością i ewangeliczną prostotą, pokorą ducha, posłuszeństwem wobec przełożonych, nawet w trudnych sprawach, pogardą wobec siebie samej oraz szczególnym dążeniem do dobra innych. Aby im pomagać, nie wahała się poświęcać siebie i swoich dóbr. Prowadziła życie surowe i wymagające, cierpliwie znosząc przeciwności losu, a w chwilach szczęścia była niezwykle wdzięczna Bogu. Promieniowała także gorącą pobożnością wobec Boga, będąc głęboko zjednoczona z Jego miłością.

Obdarzona przez Boga niezliczonymi łaskami, w pełni akceptowała zalecenia Kościoła, bardziej ceniąc wierne i pokorne posłuszeństwo sługom Bożym niż wizje, objawienia i ekstazy. Dzięki swojej zażyłości z Bogiem mówiono, że jej twarz zdawała się jaśnieć jakimś światłem, które wzbudzało w każdym zdumienie i radość.

Do tego należy dodać cnoty ludzkie, które święta Teresa pielęgnowała, dążąc do mówienia prawdy, dotrzymywania słowa, wypełniania obietnic oraz używania języka pełnego radości i uprzejmości, nawet w codziennych rozmowach. Wyróżniała się wielkodusznością w działaniu i cierpieniu, traktując wszystkich z równym szacunkiem i życzliwością. Warto wspomnieć, że wśród licznych obowiązków i nieustannych trudów znalazła czas i siłę, by pisać wybitne dzieła, które zdawały się pochłaniać całe życie osoby niezwykle aktywnej, a zarazem głęboko poszukującej prawd o Bogu i rzeczach niebieskich.

W końcu krótkotrwała choroba śmiertelna, która dotknęła ją w Albie, zmusiła do przerwania dalszych działań. Wielkoduszna matka zmarła pobożnie 4 października 1582 roku, wielokrotnie wyrażając swoją miłość i oddanie wobec Kościoła Chrystusowego.

Osoba, która za życia była wszędzie chwalona za swoje wyjątkowe cnoty, po śmierci jaśniała jeszcze większą chwałą i czcią. Nic więc dziwnego, że Paweł V przyznał jej honory błogosławionych mieszkańców nieba, a Grzegorz XV ogłosił ją świętą, stawiając jako wzór życia chrześcijańskiego i zakonnego, na który wszyscy mogli spoglądać. Jeśli jesteśmy pociągani do naśladowania świętości tej służebnicy Bożej, odczuwamy także ogromny podziw dla doskonałości jej nauczania. Chociaż wielokrotnie mówiła o swojej niezdolności do pojmowania i nauczania, zdołała – z Bożego natchnienia – rozumieć, nauczać i pisać o najgłębszych zagadnieniach, uznając Chrystusa za jedyne źródło swojej nauki i niemal za żywą księgę.

W szczególności należy podkreślić coś niezwykłego: święta Teresa z taką przenikliwością i mądrością zgłębiała tajemnicę Chrystusa oraz naturę ludzkiej duszy, że jej nauczanie jasno wskazuje na pewność i moc wyjątkowego charyzmatu Ducha Świętego. W jej nauce wyróżnia się głęboki realizm, intymne zrozumienie tajemnicy Boga żywego, Chrystusa Zbawiciela i Kościoła oraz żywe doświadczenie łaski, która podnosi i doskonali naturę obdarzoną wieloma talentami. Stąd niezwykła skuteczność i trwała autorytatywność jej nauki, która wykracza poza granice Kościoła katolickiego, docierając także do tych, którzy nie wierzą.


Pisma – Człowieczeństwo Chrystusa – Modlitwa

Nauczanie Teresy miało znaczenie nie tylko dla życia wiernych, ale także, i to w sposób wyjątkowo aktywny, dla tej szczególnej i cennej dziedziny teologii, którą dziś nazywamy teologią duchową. Pisma Teresy są bowiem niezwykle bogatym źródłem doświadczenia, świadectwa i wnikliwości duchowej, z których czerpali wszyscy badacze tej teologii. Mimo że powstały one w różnych okolicznościach i z różnych powodów, a nie według ustalonego schematu, tworzą harmonijny i spójny korpus nauki duchowej.

W dziele zatytułowanym „Libro de su vida” Teresa opisuje dzieła, które dokonał w niej miłosierny Bóg, wyjaśnia ich sens i przedstawia czytelnikom jako niezwykłą „historię zbawienia”. W „Camino de Perfección” przedstawia ascetyczne fundamenty życia teologicznego, główne cnoty oraz konieczność i etapy modlitwy, w tym kontemplacyjnej, ukazując niezwykłe zdolności pedagogiczne. W „Castillo Interior” analizuje pełny i doskonały rozwój życia Bożego w człowieku, które prowadzi do uczestnictwa w tajemnicy Trójcy Świętej i Chrystusa, aż po najwyższe stopnie doświadczenia mistycznego. W dziele zwanym Libro de las Fundaciones” Teresa opisuje swoje apostolskie przedsięwzięcia i trudy poniesione dla reformy zakonu na rzecz Kościoła Chrystusowego.

Ponadto jej Listy, pełne człowieczeństwa, ukazują wszechstronność jej umysłu i serca. Teresa starała się żyć aktywnie życiem kontemplacyjnym, do którego była powołana, a jednocześnie angażować się w sprawy religijne i ziemskie swoich współczesnych. Wreszcie w zapiskach zwanych „Relaciones” jaśnieje jej święte pragnienie podporządkowania wszystkich swoich darów Bożych autorytetowi Kościoła.

Centrum duchowej doktryny Teresy jest Chrystus, który objawia Ojca, łączy nas z sobą i włącza do swojej wspólnoty. Najlepsze podstawy tej doktryny to chrześcijańska modlitwa jako życie miłości oraz Kościół, przez który urzeczywistnia się w nas królestwo Boże. Nasze zjednoczenie z Chrystusem przygotowuje się przy stole Słowa Bożego, w nieustannej medytacji Ewangelii, oraz przy stole Jego Ciała i Krwi, w ofiarnym uczcie Eucharystii. W obu tych miejscach ludzkość Chrystusa w intymny sposób przyjmuje człowieka, który całkowicie powierza się Jemu, w tajemnicy Jego śmierci, zmartwychwstania i chwalebnego życia u Ojca. Z tego powodu najświętsza ludzkość Chrystusa obejmuje całe nasze dobro i zbawienie. Teresa wyraża tę doktrynę w „Libro de su vida” słowami: „Nie możemy podobać się Bogu, ani Bóg zwykle nie udziela nam swoich darów inaczej niż przez najświętszą ludzkość Chrystusa, w której ma upodobanie” (22,6). Człowiek osiągnie doskonałość jedynie wtedy, gdy będzie mógł powiedzieć za św. Pawłem: „Moim życiem jest Chrystus” (por. „Castillo Interior” , VII, 2,5).

Z kolei życie modlitwy, które Teresa opisuje w tej samej „Libro de su vida” (8,5), można uznać za życie miłości, ponieważ modlitwa to potrzeba przyjaźni, w której długo rozmawiamy z Bogiem, wiedząc, że jesteśmy przez Niego kochani. Bóg zaprasza człowieka i nieustannie zachęca go, by przyjął Jego przyjaźń i codziennie coraz ściślej z Nim się jednoczył. Człowiek zaś stara się odpowiedzieć na tę przyjaźń z Ojcem, przez Chrystusa, w Duchu Świętym, i być jej godnym.

Wielkość modlitwy i kontemplacji nie oddala człowieka od spraw królestwa Bożego i Kościoła, lecz przeciwnie, prowadzi go ku nim z większą miłością i gorącym pragnieniem. Świadczą o tym zarówno życie i cudowne dzieła Teresy, dokonane pod wpływem pełni kontemplacji dla dobra Kościoła, jak i wyznanie, które uczyniła jako fundament swojej nauki i które powtórzyła umierając, z pełną prawdą i radością serca: „Dziękuję Ci, Panie, że umieram jako córka Kościoła”.

 
Świętość i uznanie za Doktora Kościoła

15 października 1967 r. publicznie ogłosiliśmy zamiar wpisania św. Teresy od Jezusa do katalogu doktorów Kościoła. Decyzję tę opieraliśmy nie tylko na naszej znajomości jej doktryny, lecz także na wielkiej czci, jaką dla jej nauki wyrażali nasi poprzednicy. Gregorio XV, w bulli kanonizacyjnej, zaświadczył, że „Wszechmogący… napełnił ją duchem rozumu, a jej nauczanie jest niebiańską mądrością”. Późniejsi papieże, tacy jak Pius X, Pius XI, czy Pius XII, podkreślali wagę i nadprzyrodzony charakter jej doktryny. Św. Teresa pozostaje „najwyższą mistrzynią kontemplacji” i „światłem Kościoła”.

Nigdy w Kościele nie zanikła myśl, że dziewica z Ávili mogłaby być uznana za doktora Kościoła. Wystarczy wspomnieć opinię teologów z Salamanki, którzy w 1657 roku, gdy istniała kontrowersja na ten temat, otwarcie napisali: „Nasza błogosławiona matka Teresa ma obecnie aureolę doktora, a Kościół przyjmuje i aprobuje jej wyjątkową doktrynę jako pochodzącą z nieba”. Dlatego z wielkim pragnieniem, aby świętość i doktryna tej wielkiej kobiety przyniosły jeszcze większe korzyści wszystkim, uznaliśmy za stosowne nadać jej tytuł doktora Kościoła, który dotychczas był zarezerwowany wyłącznie dla świętych mężczyzn.

Jednakże zleciliśmy Świętej Kongregacji Obrzędów dokładne zbadanie tej kwestii. Kongregacja, korzystając z pracy i opinii wybitnych uczonych, w swoim zwyczajnym zgromadzeniu 20 grudnia 1967 roku zaproponowała rozważenie zasadności, czy tytuł i kult doktora Kościoła mogą być przyznane również kobietom, które poprzez świętość i doskonałą doktrynę przyczyniły się do dobra wspólnego wiernych, zgodnie z normami i dekretami papieża Benedykta XIV. My zaś 21 marca 1968 roku zatwierdziliśmy i potwierdziliśmy opinię kardynałów, prałatów i urzędników obecnych, którzy zapewniali, że jest to możliwe.

Gdy umiłowany syn Michał od św. Józefa, Przełożony Generalny Zakonu Karmelitów Bosych, wyraził swoje pragnienie oraz pragnienie swego Zakonu, aby ogłoszono Teresę od Jezusa doktorem Kościoła, a podobne prośby zostały skierowane również przez wielu kardynałów, arcybiskupów, biskupów, przełożonych zakonów, kongregacji i instytutów świeckich, a także wybitnych uczonych z uniwersytetów i instytutów wyższych, skierowaliśmy te prośby do Świętej Kongregacji Obrzędów, aby je oceniła. Kongregacja przygotowała szczegółową „positio” o wielkim znaczeniu, w której z dokładnością i rozwagą rozważyła całą sprawę.

Po gruntownym zbadaniu tematu kardynałowie odpowiedzialni za Świętą Kongregację Spraw Kanonizacyjnych, ustanowioną w międzyczasie, wyrazili jednomyślnie swoje zdanie na zwyczajnym zgromadzeniu w Bazylice Watykańskiej 15 lipca 1969 roku. Po wysłuchaniu sprawozdania naszego czcigodnego brata kardynała Arcadia Larraony, referenta sprawy, oraz opinii prałatów i urzędników, jednogłośnie uznano, że święta Teresa od Jezusa w pełni zasługuje na wpisanie do katalogu doktorów Kościoła. Po otrzymaniu informacji 21 lipca ubiegłego roku oraz szczegółowym rozważeniu całej sprawy zatwierdziliśmy tę decyzję i postanowiliśmy jej uroczyste wykonanie.

Dziś, z Bożą pomocą i za aprobatą całego Kościoła, ogłosiliśmy to podczas uroczystości w Bazylice św. Piotra. W obecności licznych wiernych z całego świata, zwłaszcza z Hiszpanii, wielu kardynałów i biskupów Kurii Rzymskiej i Kościoła katolickiego oraz reprezentantów Zakonu Karmelitów Bosych i innych proszących, podczas Mszy świętej ogłosiliśmy słowami:

„ŚWIADOMĄ DECYZJĄ I NA MOCY PEŁNI APOSTOLSKIEJ WŁADZY OGŁASZAMY ŚWIĘTĄ TERESĘ OD JEZUSA, DZIEWICĘ Z ÁVILI, DOKTOREM KOŚCIOŁA POWSZECHNEGO”.

Po wygłoszeniu tych słów, dziękując Bogu razem z obecnymi, przedstawiliśmy homilię na temat niezwykłej świętości i nauki tej Doktor Kościoła, po czym ofiarowaliśmy Ofiarę Eucharystyczną na głównym ołtarzu bazyliki.

Na zakończenie postanawiamy, że niniejszy list będzie przechowywany z pobożnością i że jego postanowienia będą miały pełną moc także w przyszłości. Jakiekolwiek próby podważenia tej decyzji, podjęte przez kogokolwiek, będą nieważne i pozbawione mocy prawnej.

Dano w Rzymie, u św. Piotra, pod pierścieniem Rybaka, dnia 27 września roku Pańskiego 1970, w ósmym roku naszego pontyfikatu.

                                                                                                                                                                                               PAWEŁ PP. VI

Tłumaczenie OKM
Za:www.vatican.va

 


Copyright © Dykasterium ds. Komunikacji – Libreria Editrice Vaticana

SERWIS INFORMACYJNY KONFERENCJI WYŻSZYCH PRZEŁOŻONYCH ZAKONÓW MĘSKICH W POLSCE

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie. Zgoda