W Polsce 41% wiernych uczestniczy w niedzielnej Mszy św. Ponad 16% przystępuje do Komunii św. Najwyższe wskaźniki występują w diecezji tarnowskiej, najniższe – w archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej. W stosunku do ubiegłego roku odnotowano nieznaczny spadek wyników. W Mszy św. częściej uczestniczą kobiety niż mężczyźni. Te dane są niewątpliwie wyzwaniem duszpasterskim dla Kościoła w Polsce
prowadzone były liczenie wiernych (24 października 2010 r.) w
diecezjach południowej Polski: tarnowskiej, rzeszowskiej, przemyskiej,
krakowskiej i bielsko-żywieckiej. Nieco inaczej prezentują się wyniki
communicantes, czyli przyjmujących Komunię św. Przodują tu oprócz
diecezji tarnowskiej także: diecezja kaliska, opolska, łomżyńska,
zamojsko-lubaczowska i pelplińska. Najmniej wiernych przyszło do
kościoła w diecezjach: szczecińsko-kamieńskiej,
koszalińsko-kołobrzeskiej, łódzkiej i sosnowieckiej; tam także najmniej
osób przystąpiło do Komunii św.
W skali całego kraju liczba dominicantes, czyli biorących udział w Mszy
św. wyniosła 41%, do Komunii św. przystąpiło 16,4% zobowiązanych
wiernych. W stosunku do ubiegłego roku jest to nieznaczny spadek. Mimo
to dane te są wyższe niż w roku 2008 r. W opinii ks. prof. Witolda
Zdaniewicza, dyrektora Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego,
weszliśmy jednak w kolejną fazę spadkową. – Religijność jest procesem i
trudno poszukiwać w procesie zmian religijności takich konkretnych,
jednoznacznych punktów czasowych. Raczej można mówić o pewnych okresach
czasu, w których przejawia się pewna tendencja zniżkowa czy też proces
wzrastający – wyjaśnia ks Zdaniewicz. Od początku badań wyznacza trzy
okresy: lata 1980-1990, kiedy średni procent dominicantes dla Polski
oscyluje blisko 50%, lata 1991-2007, w którym uczestniczyło w
niedzielnej mszy św. 43-46% i trzeci okres, wyznaczony spadkiem
dominicantes do 40,4% w 2008 r.
W tym samym czasie, kiedy odnotowujemy spadek uczestniczących we Mszy
św., rośnie średni procent communicantes. Ks. Wojciech Sadłoń z ISKK
podkreśla, że wzrost ten częściowo można wytłumaczyć zwiększeniem
świadomości katolików. Z drugiej jednak strony może to być objaw
sekularyzacji, zmniejszania się dystansu do Komunii św. W roku 2010
policzono nie tylko liczbę osób przystępujących do Komunii św. w
stosunku do zobowiązanych, ale także współczynnik udziału osób
przyjmujących Eucharystię w stosunku do obecnych na Mszy św. Właśnie te
wyniki pokazały, że w diecezjach, gdzie wskaźniki religijności są
wysokie, odsetek osób przystępujących do Komunii św. jest jeden z
najniższych w kraju. Tak jest w diecezjach: rzeszowskiej, przemyskiej,
tarnowskiej i krakowskiej.
Badacze z Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego podkreślają
jednocześnie, że istnienie znacznych różnic w dominicantes i
communicantes w diecezjach wskazuje także na wpływ różnych czynników.
Porównanie diecezji tarnowskiej, odznaczającej się wysokim wskaźnikiem
religijności, z archidiecezją szczecińsko-kamieńską, z najniższymi
wskaźnikami, pokazało że w tej pierwszej jest o połowę więcej parafii,
są one zatem mniejsze i na jednego księdza przypada mniej wiernych. –
Tam, gdzie życie społeczności lokalnej zintegrowane jest z życiem
parafii, religijność – w tym przede wszystkim praktyki niedzielne –
zyskują dodatkową motywację. Tym można wytłumaczyć ogromne różnice
między południowo-wschodnimi a północno-zachodnimi krańcami Polski –
wyjaśnia ks. Sadłoń.
– Wyniki prowadzonych od 30 już lat badań dominicantes i communicantes
pozwalają na stawianie konkretnych pytań czy hipotez, które można
weryfikować w szczegółowych i pogłębionych badaniach socjologicznych.
Jest to więc materiał z jednej strony uzupełniający, a z drugiej
inspirujący w badaniach religijności – mówi ks. prof. Zdaniewicz.
Liczenie wiernych daje także obraz o udziale kobiet i mężczyzn w
niedzielnej Mszy św. Powszechnie wiadomo, że częściej praktykują
kobiety. Na tym tle ciekawie przedstawia się zestawienie diecezji
tarnowskiej i szczecińsko-kamieńskiej. Okazuje się, że tam, gdzie
wskaźnik religijności jest większy, mężczyzn w kościele także jest
więcej. W diecezji tarnowskiej na 10 kobiet na Mszy św. przypadało 8
mężczyzn, w archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej ten wskaźnik był dużo
niższy – na 10 kobiet przypadało 6 mężczyzn. – Jest to duże wyzwanie
duszpasterskie, aby Msza św. stała się „atrakcyjna” również dla
mężczyzn – mówi ks. Sadłoń.
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC prowadzi badania
socjologiczno-statystyczne na temat religijności w Polsce od roku 1972.
W roku 1979 rozpoczął badanie niedzielnych praktyk religijnych
(dominicantes i communicantes). Badania te w takiej samej formie
prowadzone są do dzisiaj. W jednym dniu (wybrana niedziela października
lub listopada) we wszystkich parafiach w Polsce liczeni są wierni.
Wyniki tych badań są dokumentowane i służą jako dodatkowy materiał w
badaniach nad polską religijnością. – Warto zauważyć, że są to tylko
dwa wskaźniki religijności – Msza i Komunia niedzielna, a jest ich
więcej. Jednak są to wskaźniki bardzo znaczące. Okazuje się, że stan
dominicantes i communicantes jest kompatybilny z wynikami innych nieraz
bardzo szczegółowych badań religijności – podkreśla ks. prof. Witold
Zdaniewicz.
Za: md/jk © Biuro Prasowe KEP 2011
