W wieku 95 lat zmarł 23 grudnia w Nijmegen w Holandii jeden z najwybitniejszych teologów powojennych, o. Edward Schillebeeckx. Przewodniczący Konferencji Biskupów Holenderskich, bp Adrianus van Luyn we wspomnieniu pośmiertnym podkreślił wielką rolę, jaką ten belgijsko-holenderski dominikanin odegrał w czasie II Soboru Watykańskiego.
przetłumaczonych na różne języki, a niektóre były przyczyną ostrych
kontrowersji w środowisku teologów.
Urodzony 14 listopada 1914
r. w Antwerpii Edward Schillebeeckx w 1934 r. wstąpił do zakonu
dominikanów. Święcenia kapłańskie przyjął w 1941 r. Po II wojnie
światowej studiował w Paryżu na dominikańskim fakultecie teologicznym
„Le Saulchoir”, na Sorbonie i w Collège de France u wielkich teologów,
jak o. Yves Congar i o. Marie-Dominique Chenu. Doktoryzował się w 1939
r.
Od 1956 r. był profesorem dogmatyki w Katolickim
Uniwersytecie w Louvain, a od 1957 r. wykładał teologię systematyczną
na na uniwersytecie katolickim w Nijmegen w Holandii. W 1958 r. objął
tam katedrę dogmatyki i historii teologii, którą kierował do 1983 r. W
tym czasie był doradcą biskupów holenderskich i wpłynął na ostateczny
kształt „Katechizmu Holenderskiego”.
W latach 1962-1965 na
zaproszenie kard. Bernarda Alfrinka był doradcą (tzw. peritus) biskupów
obecnych na II Soborze Watykańskim. Wniósł duży wkład w prace nad
centralnymi dokumentami soborowymi, przede wszystkim konstytucjami „Dei
Verbum” i „Lumen gentium”. Wraz z wybitnymi teologami, ks. Karlem
Rahnerem, ks. Hansem Küngiem oraz o. Yves Congarem był jednym z
założycieli istniejącego do dziś międzynarodowego periodyku
teologicznego „Concilium”, którego celem było popularyzowanie reform
soborowych.
Książki o. Schillebeeckxa na temat Jezusa zyskały
wielu czytelników. Kongregacja Nauki Wiary kwestionowała jednak
ortodoksyjność jego tez. Trzykrotnie dochodziło do poważnych
kontrowersji z Kongregacją. W 1968 r. problemem sporu były
„niejasności” związane z biologicznym dziewictwem Maryi, grzechem
pierworodnym i pojmowaniem Eucharystii. Postępowanie zawieszono po tym,
jak w obronie o. Schillebeeckxa stanęli biskupi holenderscy. W 1979 r.
kontrowersja rozwinęła się wokół kwestii chrystologicznych, ale też
zakończyła się zawieszeniem postępowania. Natomiast w 1986 r.
Kongregacja Nauki Wiary odrzuciła po raz kolejny wypowiedzianą przez
dominikańskiego teologa tezę, że w wyjątkowych przypadkach Eucharystię
mogliby sprawować świeccy. W 1989 r. znów pojawiły się głosy, że
Kongregacja bada pisma o. Schillebeeckxa. Holenderski dominikanin, jak
sam podkreślił w 1994 r., czuł się „szczęśliwym teologiem, stojącym w
lojalnej opozycji wobec Kościoła”.
Liczne dzieła o.
Schillebeeckxa weszły do kanonu literatury teologicznej. Jego
bibliografia obejmuje ok. 1100 pozycji. Jego artykuły i książki
publikowano również w Polsce, w tym najbardziej znaną: „Chrystus,
sakrament spotkania z Bogiem” (Kraków 1966). Aby ją przetłumaczyć,
wybitny polski teolog dogmatyk, ks. Andrzej Zuberbier specjalnie
nauczył się języka holenderskiego.
