VIII Forum Szlaku Cysterskiego odbyło się w dniach 20 – 22.09.2013 r. Uczestników Forum gościła ziemia dolnośląska – a dokładnie malowniczo położone w Górach Bardzkich nad Nysą Kłodzką, miasto Bardo. Naszą gminę i klasztor (Cystersi – Sulejów) na Forum reprezentowali: Sekretarz Gminy Pan Karol Zawiślak, pracownik Urzędu Miejskiego Pan Mariusz Stobiecki, o. Augustyn Węgrzyn OCist. oraz Bogumiła Strojna z ramienia Fundacji „Obiekt Zabytkowy Opactwo Cystersów w Sulejowie”.
W gościnnym Kamieńcu Ząbkowickim – I dzień Forum
Po zakwaterowaniu w hotelach w Bardo i Kłodzku, uczestnicy VIII Forum o godz. 14.30 udali się do Kamieńca Ząbkowickiego do dawnego opactwa i klasztoru cysterskiego. Opactwo w Kamieńcu zostało ufundowane w 1210 r. dla augustianów, którzy z powodu wewnętrznych problemów zakonu opuścili to miejsce. Na ich miejsce w 1249 r. przybywają cystersi z pobliskiego Lubiąża. Z cysterskiego założenia klasztornego zachowały się do czasów współczesnych tylko niektóre obiekty. W dawnym budynku opackim zbudowanym w przedłużeniu północnego skrzydła klasztoru znajduje się oddział Archiwum Państwowego we Wrocławiu, zaś w obiektach gospodarczych opactwa Ośrodek Hodowli Zarodowej.
Kościół cysterski w Kamieńcu Ząbkowickim zbudowany został w latach 1290 – 1350 w stylu gotyckim wg projektu mistrza Piotra z Ząbkowic Śląskich. Jest to pierwsza na ziemiach polskich i jedyna cysterska świątynia halowa, ze sklepieniami żebrowo – krzyżowymi z roku 1400. Na przełomie XVII i XVIII w. kościół przebudowano w stylu barokowym. Po przebudowie w 1722 r. kościół oprócz wezwania NMP otrzymał wezwanie św. Jakuba Starszego.
Ołtarz główny w świątyni z 1704 r, wielokondygnacyjny, jest jednym z najwyższych, drewnianych ołtarzy w Polsce – wykonany z drewna sosnowego w warsztacie Krzysztofa Koenigera z Wrocławia. Ma ponad 22 m wysokości. Centralną jego część zajmuje obraz Michała Willmanna przedstawiający Wniebowzięcie NMP. Powyżej znajduje się inny, owalny obraz Willmanna przedstawiający Trójcę św. Obydwa namalowane zostały w 1705 r., niedługo przed śmiercią artysty.
Doskonałym dziełem sztuki rzeźbiarskiej autorstwa ww. Krzysztofa Königera jest również polichromowana ambona z 1708 r.
Na emporze chóru muzycznego umieszczone zostały organy. Wnętrze kościoła zdobią również liczne ołtarze i kaplice kościelne, wśród nich ołtarze: Serca Jezusowego z 1807, św. Maksymiliana Kolbe, św. Bernarda, św. Benedykta, św. Stanisława Kostki, św. Jadwigi, ołtarz Serca Maryi oraz ołtarz Matki Boskiej Bolesnej.
Na zewnątrz kościoła jego najbardziej dekoracyjną stroną jest fasada od strony zachodniej. Na cokole umieszczono figurę Chrystusa z krzyżem, a po jej obu stronach, na prostokątnych cokołach rzeźby Matki Bożej i św. Józefa. Obecnie gospodarzem w dawnym pocysterskim obiekcie są księża diecezjalni.
Po obiedzie wójt gminy Kamieniec Ząbkowicki Pan Marcin Czaniec wraz burmistrzem gminy Bardo Panem Krzysztofem Żegańskim zaprosi forumowiczów do letniej rezydencji królewny niderlandzkiej Marianny Orańskiej. Rezydencja ta okazała się sporych rozmiarów pałacem, zapierającym dech w piersiach swoimi rozmiarami. Kubatura pałacu wynosi 90 tys. m³, natomiast powierzchnia użytkowa to blisko 20 tys. m². Do pałacu przylegają ogrody pałacowe, stajnie z marmurowymi żłobami dla koni, powozownia, ujeżdżalnia i pomieszczenia gospodarcze dla ówczesnych pracowników pałacu. Jego budowę ukończono w 1873 r. Przez stulecia pałac tętnił życiem – balami, wystawnymi przyjęciami i skandalami wywoływanymi przez arystokratki. Pałac opuszczony został przez właścicieli na krótko przed rokiem 1938.
Sama II wojna światowa nie przyniosła znacznych uszkodzeń w architekturze pałacu. Natomiast stacjonujący tu (ok. 2 tys) radzieccy żołnierze, grabili co mogli z pałacowych sal. Należy nadmienić, iż z pałacu do ówczesnej Rosji wywieziono 25 wagonów zrabowanych eksponatów, które do dziś nie powróciły na pierwotne miejsce przeznaczenia. Część zagrabionych marmurów w tym marmurowe schody, zdobi Salę Kongresową w warszawskim Pałacu Kultury i Nauki.
Po 1945 r. pozostałe niezagrabione jeszcze wyposażenie pałacu zostało wywiezione bądź doszczętnie zdewastowane, w lutym 1946 r. kompleks spłonął, prawdopodobnie podpalony przez żołnierzy radzieckich.
W 1984 r. pałac wydzierżawiono prywatnemu właścicielowi, Włodzimierzowi Sobiechowi. Obiekt był rekonstruowany od końca lat 80. do śmierci p. Sobiecha w sierpniu 2010 r. W sierpniu 2012 roku po zakończeniu postępowania sadowego po zmarłym dzierżawcy pałac i przyległe grunty stały się własnością gminy, która ze środków unijnych rozpoczęła remont i renowację obiektu. Od 01. 05.2013 r. pałac został ponownie udostępniony dla zwiedzających. Wizytę u Waszmość Pani Orańskiej zakończyła uroczysta kolacja w pałacowych wnętrzach i choć przez chwilę uczestnicy Forum mogli poczuć się jak arystokraci.
Z wizytą w Bardo – II dzień Forum
II dzień Forum rozpoczęła konferencja naukowa „Muzyka na szlakach”, oraz uroczyste otwarcie VIII Forum przez ks. bp świdnickiego Ignacego Deca, władze powiatowe, samorządowe i gminne. W II dniu Forum miało też miejsce spotkanie robocze Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego wraz z właścicielami obiektów cysterskich i pocysterskich w Polsce należących go Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Gmin Cysterskich.
Na terenie niespełna trzytysięcznego miasteczka Bardo znajduje się pocysterski klasztor i kościół. Od 2004 r. Metropolitalne Sanktuarium Matki Bożej Strażniczki Wiary Świętej i od 2008 r. bazylika mniejsza. Pielgrzymi pielgrzymują tu do słynącej z cudów figurki Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
Teren pod budowę nowej siedziby cystersi nabyli od księcia Bolka II w 1301 r. Od 1900 r. teren zespołu klasztornego objęli niemieccy ojcowie redemptoryści, którzy posługiwali tu do 1945 r., kiedy to przekazali klasztor i sanktuarium polskim współbraciom. Barokowe, murowane budynki klasztorne na rzucie zbliżonym do litery „T”, wzniesiono w latach 1712 – 1716 na miejscu pierwotnej, drewnianej zabudowy, która uległa spaleniu.
W późnobarokowym zespole pocysterskim na zainteresowanie zasługuje świątynia w kształcie trójnawowej, emporowej bazyliki bez transeptu oraz słynne bardzkie organy z 1759 r. Mocno zniszczone zostały w 2010 r poddane gruntowej renowacji i konserwacji. Prace trwały 3 lata. Konserwatorzy przywrócili blask 50. głosowym organom, które posiadają 3 567 piszczałek.
Uczestnicy Forum mieli okazję uczestniczyć o godz. 20.00 w pierwszym po renowacji koncercie organowym. Efekt był niesamowity. Wystąpił chór artystów z Opery Monachijskiej przy akompaniamencie na organach prof. Ludgera Lohmanna z Niemiec. Dźwięk organów w pewnym momencie był tak silny ze drżały ławki w kościele. Dla przypomnienia dodam, że nasze sulejowskie organy mają 22 głosy, więc są niemal o połowę mniejsze od organów bardzkich. II dzień Forum zakończyła uroczysta kolacja z władzami powiatowymi i samorządowymi w zajeździe „Pod Złotym Lwem” w Bardo.
Z wizytą w Henrykowie – III dzień Forum
Po śniadaniu uczestnicy Forum udali się do opactwa cystersów do Henrykowa. Opactwo zostało ufundowane przez kanonika Mikołaja, który zaprosił tu cystersów z Lubiąża w 1227 r. Najazd Tatarów w 1241 r. zniszczył zabudowania klasztorne. Murowany romański klasztor wybudowano ok. 1270 r. W 1300 r. pracowało i mieszkało w henrykowskim opactwie 45 mnichów i 50 braci konwersów.
W 1270 r. autor pisanej po łacinie księgi henrykowskiej wpisał w niej zdanie, uchodzące za najstarsze zachowane na piśmie zdanie w języku polskim. Różne na przestrzeni wieków były losy opactwa. Nękane było najazdami, palone i plądrowane. W 1810 r. skasowane jak wiele innych. W 1812 r. przeszło w ręce siostry króla pruskiego,Wilhelminy Pruskiej. Nabywając dobra henrykowskie utworzyła ona największą na Śląsku posiadłość Hohenzollernów
W 1947 cystersi ze Szczyrzyca przejęli kościół i część klasztoru. W 1990 r. opactwo cysterskie z inicjatywy kardynała Henryka Gulbinowicza przechodzi w ręce diecezji. Powstaje tu Katolickie Liceum Ogólnokształcące jako męska szkoła prywatna na prawach szkoły publicznej
Obecnie w Henrykowie posługę parafialną pełni czterech ojców cystersów. Proboszczem jest ksiądz diecezjalny. Cystersi prowadzą parafię oraz zajmują się katechizacją dzieci i młodzieży. Większość budynku klasztornego zajmują uczniowie Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego oraz alumni pierwszego roku Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Wrocławskiej.
Kościół parafialny to dawny kościół opacki. Pierwszy budynek został wzniesiony z drewna. W latach 1241 – 1270 wybudowano kamienny, wczesnogotycki obiekt.
W kościele na szczególną uwagę zasługują przede wszystkim unikatowe na skalę europejską, drewniane stalle. Ich budowa trwała 150 lat i została zakończona ok. 1709 roku. Turystów zachwyca bogata dekoracja rzeźbiarska. W prezbiterium kościoła znajduje się barokowy ołtarz główny z obrazem „Boże Narodzenie w wizji św. Bernarda”. Odwiedzającym opactwo udostępniono Salę Purpurową, Salę Dębową – zdobioną nieprzeciętną, dębową boazerią. W Sali tej eksponowana jest także wierna kopia słynnej Księgi Henrykowskiej. Sale Żółtą z rokokowym piecem kaflowym, ze scenami Męski Pańskiej. Refektarz z pięknym, rokokowy piecem kaflowym, o unikalnych kształtach. Kapitularz klasztorny. Służy obecnie jako kaplica Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego im. bł. Edmunda Bojanowskiego. Krużganki klasztorne, pustelnia – budynek mieszkał tam rybak, opiekujący się kilkuhektarowym stawem rybnym. Obecne służy on jako pustelnia Jego Eminencji Księdza Kardynała Henryka Gulbinowicza. Dawne opactwo otaczają przyrodnicze ścieżki edukacyjne
Po obiedzie organizatorzy Forum zafundowali uczestnikom spływ pontonami po Nysie Kłodzkiej. III dzień Forum zakończył uroczysty bankiet w Centrum Kultury i Promocji w Bardo.
IV dzień – zakończenie Forum
VIII Forum Szlaku Cysterskiego zakończyła uroczysta Msza św. w pocysterskim kościele w Bardo celebrowana m.in. przez Proboszcza z Opactwa w Wąchocku o. Rajmunda Guzika OCist. i Proboszcza z klasztoru cystersów w Sulejowie o. Augustyna Węgrzyna OCist. Po Mszy uczestnicy Forum rozjechali się do swoich domów. VIII Forum Szlaku Cysterskiego przeszło do historii.
