Ruszyły starania o wpisanie Świętego Krzyża na listę Pomników Historii, czyli na prestiżowy zbiór zabytków o szczególnym znaczeniu dla polskiego dziedzictwa kulturowego. Dr Czesław Hadamik, archeolog i badacz średniowiecznego sanktuarium poinformował, że rozpoczęło się kompletowanie niezbędnej dokumentacji. Sporządzenie wniosku potrwa trzy miesiące.
Informację potwierdził superior klasztoru, o. Zygfryd Wiecha OMI. Aż dziwne, że do tej pory miejsce to nie znalazło się na liście Pomników Historii. Warto jednak podjąć działania dla zabytków niezwykle ważnych w dziejach nie tylko regionu, ale całego kraju – powiedział.
Wniosek o wpisanie Świętego Krzyża na tą prestiżową listę opracowuje dr Hadamik, który od lat prowadzi badania archeologiczne w klasztorze świętokrzyskim. Przeznaczam na sporządzenie wniosku trzy miesiące pracy, bo mimo zwięzłości będzie on obszerny ze względu na konieczność opisania wielu aspektów materialnego i niematerialnego dziedzictwa Świętego Krzyża, którego znaczenie dla polskiej historii i kultury było w pewnych okresach ogromne, nie mówiąc już o roli, jaką ten obiekt miał i ma w integracji kulturowej regionu, od niego właśnie określanego jako świętokrzyski – powiedział PAP naukowiec.
Przypomniał, że Święty Krzyż był największym sanktuarium w Polsce aż do połowy XVII w., czyli do czasu kiedy na główne miejsce pielgrzymkowe zaczęła wyrastać Jasna Góra. Sanktuarium zaczęło działać już w XIV wieku, ale najważniejszym w Królestwie celem pielgrzymek uczynił go król Władysław Jagiełło. W okresie panowania dynastii Jagiellonów było to rzeczywiste sanktuarium dynastyczne i państwowe – miejsce, gdzie królowie i ich poddani udawali się na pielgrzymki (tak jak to czynił Jagiełło, czyli samotnie lub w małym orszaku), modląc się o pomyślność dla siebie, dynastii i państwa – powiedział archeolog.
Jak wylicza naukowiec, biorąc pod uwagę zapisy źródłowe, Jagiełło pielgrzymował na Święty Krzyż co najmniej 7-krotnie, zaś jego syn Kazimierz Jagiellończyk aż 11-krotnie. To dowód na to, że rola świętokrzyskiego sanktuarium po śmierci Jagiełły nie malała, ale wręcz rosła – podkreślił.
Przeglądając średniowieczne teksty źródłowe, bez problemu można się natknąć na potwierdzenie tej tezy. Wystarczy jako odniesienie wziąć to, co o Świętym Krzyżu pisał Długosz. Na początku pierwszego tomu swoich Roczników, gdzie zamieszczony jest opis Królestwa, jako pierwszą i najważniejszą z jego gór opisał właśnie Święty Krzyż. Wyraźnie napisał w następnym akapicie, że dopiero na drugim miejscu stawia Wawel, który dźwiga Zamek Królewski. Był to wyraz charakterystycznego dla średniowiecza prymatu ducha nad materią, władzy niebieskiej nad władzą ziemską – przekonywał dr Hadamik.
Przypomniał, że od późnego średniowiecza klasztor był jednym z najważniejszych w Polsce ośrodków kultury intelektualnej, właścicielem znaczącej w skali środkowej Europy biblioteki, co najmniej od XIV w. działało tu znakomite skryptorium. Wokół Łysej Góry i klasztoru od średniowiecza narastały legendy (np. o kulcie pogańskim, o założeniu klasztoru, o cudach za sprawą relikwi Drzewa Krzyża Świętego), które są częścią dziedzictwa tego miejsca.
Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 60 zabytkom. Z każdym rokiem, lista najcenniejszych obiektów powiększa się. Znajdują się na niej zabytki o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Źródła: www.stefczyk.info, www..onet.pl/wiadomosci/kielce
OMI/Święty Krzyż
Za: www.oblaci.pl
