Coraz mniej osób w Polsce rozpoczyna formację seminaryjną, coraz mniej wstępuje do zakonów. Takiego spadku nie obserwujemy natomiast jeśli chodzi o Instytuty Świeckie czy indywidualne formy życia konsekrowanego. W IV. Niedzielę Wielkanocną, 21 kwietnia 2024 r., czyli Niedzielę Dobrego Pasterza przeżywamy 61. Światowy Dzień Modlitwy o Powołania. Rozpoczyna się także Tydzień modlitw o powołania kapłańskie, zakonne i misyjne.
Formację kapłańską w bieżącym roku akademickim – w seminariach diecezjalnych i zakonnych – rozpoczęło 280 mężczyzn, o blisko 50 mniej niż rok temu. Jeśli chodzi o zgromadzenia żeńskie czynne – według danych na 31 grudnia 2023 r. było w nich 81 nowicjuszek i 69 postulantek (rok wcześniej 109 nowicjuszek i 84 postulantki). W Instytutach Świeckich formację wstępną odbywają 32 osoby (w zeszłym roku 36). Od ostatniego roku ogólna liczba członków Instytutów Świeckich wzrosła z 968 do 1011. Systematycznie wzrasta liczba dziewic i wdów konsekrowanych w Polsce, w ostatnich latach każdego roku odbywa się ok. 60 nowych konsekracji.
Powołania kapłańskie
Dane statystyczne dotyczące powołań (stan na 1 października 2023 r.) uwzględniają stan liczbowy kleryków z 74 ośrodków formacyjnych: seminariów diecezjalnych/międzydiecezjalnych dla alumnów z 41 diecezji rzymskokatolickich, 37 seminariów zakonnych, 1 seminarium greckokatolickiego, 2 seminariów misyjnych Redemptoris Mater oraz Seminarium dla Starszych Kandydatów 35+.
Z danych wynika, że w tym roku formacyjnym (akademickim) do wszystkich seminariów duchownych zgłosiło się łącznie 280 nowych kandydatów do kapłaństwa, z czego 195 do ośrodków diecezjalnych a 85 do seminariów zakonnych. Z tego etap propedeutyczny (wstępny czas w seminarium diecezjalnym poprzedzający rozpoczęcie właściwej formacji) odbywa 32 mężczyzn, a postulat/nowicjat w formacji zakonnej – 17.
W ub. roku formację w seminariach duchownych (diecezjalnych i zakonnych łącznie) rozpoczynało 329 kandydatów do kapłaństwa, dwa lata temu – 356, w 2020 r. – 438, a w 2019 – 498.
W ciągu zaledwie pięciu lat liczba kleryków w seminariach diecezjalnych i zakonnych w Polsce zmniejszyła się o tysiąc – z ponad 3 tys. do niespełna 2 tys. Pod koniec ostatniego roku akademickiego przygotowywało się do kapłaństwa 1959 kleryków.
Jeszcze w 2000 r. w polskich seminariach do kapłaństwa przygotowywało się 6789 kleryków, liczba ta zaczęła jednak spadać. W 2002 r. było ich 6737, w 2004 r. – 6427, w 2006 r. – 6038, w 2007 r. – 6025, w 2008 r. – 5583, w 2010 r. – 4662, w 2012 r. – 3841, w 2015 r. – 3571, w 2018 r. – 3016, w 2019 r. – 2857, w 2020 r. – 2556, w 2021 r. – 2177, w 2022 r. – 1959, w 2023 r. – 1690.
Dane diecezjalne
Jeśli chodzi o diecezje, w bieżącym roku najwięcej alumnów przyjęto do seminarium w Krakowie – 14, w Rzeszowie – 13, w Warszawie – 12, tyle samo w seminarium tarnowskim, a po 10 w WSD warszawsko-praskim, przemyskim i wrocławskim. Dziewięciu kleryków rozpoczęło formację w Poznaniu, ośmiu w Gdańsku, a po siedmiu w Lublinie, Częstochowie i Łodzi.
Przypomnijmy, że w ostatnich latach z powodu zmniejszania się liczby kandydatów do kapłaństwa doszło do połączenia seminariów duchownych w kilku diecezjach. Klerycy ze Świdnicy i Legnicy w roku akademickim 2022/23 podjęli formację w seminarium we Wrocławiu, a alumni z Bydgoszczy kontynuują formację w Poznaniu wraz z klerykami z Kalisza, którzy uczą się tam już od kilku lat. Od tego roku akademickiego w Poznaniu są też klerycy Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie. Klerycy z Łowicza dołączyli natomiast do alumnów Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie. Studia w Krakowie odbywają wspólnie klerycy archidiecezji krakowskiej i diecezji bielsko-żywieckiej, w Częstochowie klerycy archidiecezji częstochowskiej i diecezji sosnowieckiej, a w Opolu – diecezji opolskiej i gliwickiej.
Ogółem spośród seminariów diecezjalnych najwięcej kleryków na wszystkich rocznikach formacyjnych gromadzi WSD w Tarnowie (87), dalej seminarium krakowskie (82), poznańskie (79), warszawskie (70), wrocławskie (54), rzeszowskie (44), lubelskie (41), przemyskie i warszawsko-praskie (po 40), katowickie i łódzkie (po 38), Redemptoris Mater Warszawa (37).
Do Seminarium dla Starszych Kandydatów 35+ przyjęto w tym roku 6 kandydatów, a łącznie formację odbywa w nim 21 alumnów.
Dane zakonne
Spośród seminariów zakonnych i formacji misyjnej prym wiodą dominikanie, u których do kapłaństwa przygotowuje się 59 mężczyzn, salezjanie – Kraków (49), paulini (37), franciszkanie konwentualni – Kraków (30), franciszkanie konwentualni – Łódź (30), oblaci – Obra (28), pallotyni (27), misjonarze św. Wincentego a Paulo (26) i bernardyni – Kalwaria Zebrzydowska (24).
Łącznie w polskich seminariach przygotowuje się obecnie do kapłaństwa 1690 kleryków, w tym 1117 w ośrodkach diecezjalnych a 573 w zakonnych.
Powołania do zakonów żeńskich czynnych
Według danych na 31 grudnia 2023 r. do życia zakonnego przygotowuje się 81 nowicjuszek i 69 postulantek. 412 sióstr to profeski czasowe. Śluby wieczyste złożyło 15070 sióstr. Ogółem sióstr w zgromadzeniach czynnych jest w Polsce 15 632.
Dane te pochodzą ze 109 zgromadzeń należących do Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych. Siostry z tych zgromadzeń mieszkają w 1950 domach. Ponadto w kraju działa prawdopodobnie ok. 30 wspólnot nie zrzeszonych w Konferencji Przełożonych Wyższych najczęściej pochodzących spoza Polski i nielicznych. Konferencja nie ma danych liczbowych o tych wspólnotach.
1703 siostry ze zgromadzeń zrzeszonych w KWPŻZZ pracują zagranicą – 472 na misjach, 267 na Wschodzie, 964 w innych krajach.
Dla porównania – w 2022 r. w zgromadzeniach czynnych w Polsce było 15940 profesek wieczystych, 438 czasowych, 109 nowicjuszek i 84 postulantki. Jeszcze rok wcześniej, w 2021 r. było to 15601 profesek wieczystych, 479 – czasowych, 131 nowicjuszek i 96 postulantek.
Warto te dane wskazujące na systematyczny spadek liczby sióstr zakonnych w zgromadzeniach czynnych uzupełnić jeszcze jedną statystyką. W 2020 r. nowicjat rozpoczęły 84 siostry. W tym samym roku zmarło 456 sióstr. W 2010 r. nowicjat rozpoczęło 207 sióstr, zmarło 369. W roku 2000 nowicjat rozpoczęło 541 sióstr, zmarło 428.
Powołania do zakonów kontemplacyjnych
Według danych z 2022 r. . spośród 1165 sióstr żyjących w 2022 r. w zakonach zrzeszonych w Przełożonych Żeńskich Klasztorów Kontemplacyjnych w Polsce 1062 to profeski wieczyste, 56 – profeski czasowe, 32 – nowicjuszki a 15 – postulantki. Oprócz tego jest też 26 aspirantek. Aspirat to nowy, obowiązkowy element formacji, wprowadzony w 2018 r.
Choć ogólna liczba sióstr w klasztorach kontemplacyjnych maleje każdego roku, jeśli chodzi o liczbę kandydatek do życia zakonnego nie widać jednoznacznej tendencji spadkowej w ostatnich latach. W 2019 r. było to 29 nowicjuszek, 14 postulantek i 41 aspirantek, w 2020 r. – 27 nowicjuszek, 21 postulantek i 48 aspirantek, w 2021 r. – 31 nowicjuszek, 27 postulantek, 19 aspirantek.
Instytuty świeckie
W ostatnim roku wzrosła nieco liczba osób należących do Instytutów Świeckich. Jest ich obecnie 1011. W ubiegłym roku było to 968 osób. Obecnie, w 2024 r., po ślubach wieczystych jest 866 osób ( w zeszłym roku – 864), po ślubach czasowych 113 osób (w zeszłym roku 68) a formację wstępną odbywają 32 osoby ( w zeszłym roku 36).
Do Krajowej Konferencji Instytutów Świeckich należą 32 Instytuty i Stowarzyszenia. To w większości zespoły żeńskie.
Indywidualne formy życia konsekrowanego
Dziewice konsekrowane, pustelnicy i wdowy – indywidualne formy życia konsekrowanego, istniejące w starożytności, od czasów Soboru Watykańskiego II zaczynają się odradzać i cieszą się rosnącą popularnością.
Według danych z kwietnia 2024 r. w Polsce żyje obecnie 427 dziewic konsekrowanych. W 2023 r. ich grono powiększyło się o 31 pań. Według danych ze stycznia 2023 r. było ich 398, w grudniu 2021 r. 362 a w grudniu 2019 – 322.
Według danych ze stycznia 2024 r. w stanie wdów żyje w Polsce obecnie 419 wdów i jeden wdowiec. Podobnie jak w przypadku dziewic w 2023 r. do tego stanu włączono 31 osób. W grudniu 2021 w stanie wdów żyło 375 osób a w grudniu 2018 r. 329 osób.
W Polsce żyje też kilka osób, które wybrały życie pustelnicze jako swoją drogę indywidualnego powołania.
lk, maj/KAI