Uroczysta Statio Orbis, czyli Msza św. zakończyła 22 czerwca w kanadyjskim Quebecu 49. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny (MKE), który pod hasłem „Eucharystia Bożym darem dla życia świata” obradował w dniach 15-22 czerwca.
Miejsce to wybrał jeszcze Jan Paweł II, gdy 17 października 2004 zamykał poprzednie takie spotkanie w Guadalajarze (Meksyk), a zarazem otwierał Rok Eucharystii. Wychodził tym samym naprzeciw prośbie biskupów kanadyjskich, pragnących w ten sposób uczcić przypadającą w bieżącym roku 400. rocznicę założenia tego miasta, w którym w drugiej połowie XVII w. powstała pierwsza diecezja w Ameryce Północnej, będąca dziś stolicą prymasowską Kanady.
Liturgii na Polach Abrahama w tym kanadyjskim mieście z udziałem kilkunastu tysięcy wiernych z 75 krajów świata przewodniczył legat papieski kard. Jozef Tomko. Wraz z nim koncelebrowało ją 40 kardynałów, 250 biskupów i 1500 kapłanów. Homilię w bezpośrednim przekazie satelitarnym z Watykanu wygłosił Benedykt XVI, który na zakończenie oznajmił, że 50. MKE odbędzie się w 2012 r. w stolicy Irlandii – Dublinie.
Kazanie papieskie było wielką katechezą o różnych wymiarach Eucharystii i jej roli w życiu chrześcijanina. Ojciec Święty przypomniał stojącą u źródeł Najświętszego Sakramentu ofiarę Jezusa Chrystusa. Jest to dla wierzących wyzwanie, by również oni szerzyli w świecie Bożą miłość, opowiadając się za życiem i troszcząc się o ubogich. W tym wszystkim ważną rzeczą jest stałe odnawianie w Kościele świadomości liturgicznej i eucharystycznej, czemu służyły wysiłki soborowe.
„Mam szczerą nadzieję, że ten kongres posłuży wszystkim wierzącym za wezwanie do podobnego zaangażowania w odnowę katechezy o Eucharystii, aby sami uzyskali prawdziwą świadomość eucharystyczną i na nowo uczyli dzieci i młodzież dostrzegania tej podstawowej tajemnicy wiary i budowania wokół niej własnego życia” – powiedział kaznodzieja. Wezwał szczególnie księży, by z należytym szacunkiem odnosili się do obrzędu Eucharystii, a wszystkich wiernych zachęcił do poszanowania ról przynależnych kapłanom i świeckim w sprawowaniu Eucharystii. „Liturgia nie jest naszą własnością, ale skarbem Kościoła” – dodał z mocą.
Benedykt XVI przypomniał też ważność adoracji Najświętszego Sakramentu i konieczność przystępowania do Komunii św. w stanie łaski uświęcającej, czemu służy sakrament pojednania. Dowodem skuteczności pobożności eucharystycznej są kanadyjscy święci i błogosławieni, stanowiący dziedzictwo tamtejszego Kościoła i wzór dla współczesnych pokoleń w budowaniu lepszego świata. Tradycja eucharystycznej duchowości powinna być podtrzymywana – apelował Ojciec Święty.
„Aby nigdy nie zabrakło Ludowi Bożemu szafarzy, którzy karmiliby go Ciałem Chrystusa, potrzeba nam prosić Pana, by udzielił swemu Kościołowi daru nowych księży. Proszę was także o przekazanie tego wołania o kapłanów młodym ludziom, aby przyjęli je z radością i bez lęku odpowiedzieli Chrystusowi. Nigdy nie doznają zawodu. Oby rodziny były kolebką powołań” – powiedział papież.
Na zakończenie homilii zapowiedział, że następny, jubileuszowy 50 MKE odbędzie się w 2012 r. w Dublinie.
Otwarcie
Na rozpoczęcie obrad kongresu 15 czerwca wniesiono Arkę Nowego Przymierza, która powstała z inicjatywy młodzieży i przemierzyła tysiące kilometrów, nawiedzając kanadyjskie parafie i szkoły. Następnie w prezbiterium, utworzonym na miejscowym stadionie w kształcie hostii, otoczonym przez duchownych i wiernych, 40 kardynałów, ok. 200 biskupów i kilkuset księży z całego świata koncelebrowało przed ponad 13 tys. wiernych Mszę św. W imieniu Benedykta XVI przewodniczył jej kard. Jozef Tomko, długoletni przewodniczący Papieskiego Komitetu Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych. Po liturgii Najświętszy Sakrament przeniesiono do miejsc jego stałej adoracji na czas trwania tego wielkiego wydarzenia.
„Gdy ksiądz mówi po konsekracji: «Oto wielka tajemnica wiary», lud odpowiada: «Głosimy śmierć Twoją, Panie». To nie widowisko, nie samo tylko wspomnienie czy pamiątka. Jest to sakramentalna reprezentacja tego zbawczego wydarzenia” – powiedział kard. Tomko. W kazaniu wygłoszonym po francusku, angielsku i hiszpańsku, podkreślił, że Eucharystia to nie symbole, ale „sam Chrystus, osoba o naturze boskiej i ludzkiej”, „ Chrystus-rozum, który nigdy nie umrze”, a także „dar Boga i Jego obecność pośród nas”. Mówca zwrócił uwagę, że Jezus nakazał uczniom sprawować Eucharystię, by nie pamiętać Go jedynie „przez mowy i słowa, ale by robić to, co On zrobił”.
Eucharystia w różnych ujęciach
Każdy dzień kongresu miał swój odrębny temat. Eucharystię rozpatrywano kolejno jako dar Boży we właściwym znaczeniu i jako pamiątkę misterium paschalnego Chrystusa, mówiono o budowaniu przez nią Kościoła – sakramentu zbawienia, o Eucharystii jako „życiu Chrystusa w życiu człowieka” i wreszcie o związkach Eucharystii i misji oraz o świadectwie o Eucharystii, dawanym przez wierzących „w sercu świata”. Każdy dzień był również poświęcony Kościołowi w różnych częściach świata: w Ameryce Północnej, Europie, Ameryce Południowej, Azji, Oceanii i Afryce.
Codziennie rano była odprawiana Msza św. (18 bm. – w obrządku wschodnim) i wspólnie odmawiano Jutrznię z Liturgii Godzin w „Miasteczku Eucharystycznym”, urządzonym na miejscowych terenach targowych, po czym zaproszeni goście – kardynałowie i arcybiskupi głosili okolicznościowe katechezy. Przez cały czas trwała adoracja Najświętszego Sakramentu (w tym całonocna z 21 na 22 czerwca). Inne stałe punkty każdego dnia to wspólne „śpiewy integracyjne”, warsztaty i dyskusje, wizyty w parafiach i wspólnotach zakonnych, spotkanie z seminarzystami, przedstawienia artystyczne.
Pokuta, spowiedź i procesja
19 czerwca odbyła się liturgia pokutna i spowiedź, zaś wieczorem ulicami miasta przeszła procesja z Najświętszym Sakramentem. Wzięło w niej udział ok. 40 kardynałów, 250 biskupów, 1500 kapłanów i prawie 20 tys. ludzi. Było to przejmujące wydarzenie dla wszystkich jego uczestników, ale szczególnie miejscowych mieszkańców, którzy z wielką życzliwością witali pielgrzymów, idących za Chrystusem eucharystycznym. „Czegoś takiego nie było tu od r. 1984, to znaczy od wizyty Jana Pawła II. Każda parafia się przygotowywała i to na wielką skalę” – mówił jeden z organizatorów.
Miasteczko Eucharystyczne
Na potrzeby kongresu powstała pieśń „Dar Boży”. Jej refren: „Chleb i wino z każdej Eucharystii stają się w naszych dłoniach darem Bożym dla życia świata”, nawiązuje do tematu tego wydarzenia, a także do zwyczaju przyjmowania Komunii św. na rękę. W wielu kanadyjskich parafiach hymn ten zdążył już wejść do mszalnego repertuaru śpiewów.
Miejscem modlitw, rozważań, katechez i innych wydarzeń składających się na 49. MKE było Miasteczko Eucharystyczne, urządzone na miejskich terenach wystawowych. Celem wszystkich tych działań było pogłębienie duchowej formacji katolików nt. Eucharystii jako daru Boga, ofiarującego życie światu, danie świadectwa o tym, że Chrystus żyje i jest stale obecny w Eucharystii, a także ukazanie powszechności Kościoła. Tę ostatnią wyrażał sam dobór prelegentów. Swoimi refleksjami o Eucharystii dzielili się kardynałowie z całego świata, m.in. Philippe Barbarin z Lyonu, Jorge Mario Bergoglio z Buenos Aires, Ivan Dias z Indii (prefekt Kongregacji Ewangelizacji Narodów) i Christian Wiyghan Tumi z Douali w Kamerunie. Katechezy głosili też biskupi z USA i Filipin, jeden kapłan i czworo świeckich, w tym założyciel Arki – Kanadyjczyk Jean Vanier i znany charyzmatyk José Prado Flores z Filipin. Swoje świadectwo przedstawiła też młodsza siostra wietnamskiego kardynała Françoisa-Xaviera Nguyen Van Tuana (zm. w 2002) – Elisabeth.
Kard. S. Dziwisz – jednym z katechetów
Wśród zaproszonych gości, głoszących katechezy, znalazł się – niezwykle gorąco przyjęty przez zebranych – metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz. 17 czerwca przewodniczył on uroczystej Mszy św. w Miasteczku Eucharystycznym, po czym wygłosił naukę, w której wskazał na potrzebę ciągłego zagłębiania się w tajemnicę Eucharystii.
„Jeśli wiem, że jestem u brzegów oceanu, zadaję sobie pytanie: co jest za horyzontem. Wraz z nim pojawia się pragnienie, by wyruszyć, odkryć i poznać coś, co do tej pory jest niewyobrażalne i nie do pojęcia” – powiedział kardynał. I dodał: „Jeśli więc Eucharystia jest tajemnicą paschalną, a my jesteśmy świadomi, że wciąż stoimy na brzegu tej wielkiej tajemnicy, nie bójmy się, dajmy się porwać naturalnemu pragnieniu, by poznać to, czego do tej pory nie dało się zbadać”.
„Wierzyć, że Eucharystia jest tajemnicą, to nigdy nie ustawać w coraz głębszym poznawaniu Paschy naszego Pana” – podkreślił mówca. Tłumaczył, że nie należy tylko „pamiętać i wspominać” tę Paschę, ale trzeba wciąż zadawać sobie pytanie: „Co to znaczy, że pamiętam i wspominam”. "Eucharystia bowiem nie zaprasza tylko do pokory wobec tajemnicy, że dla Boga chleb i wino, Ciało i Krew, wystarczają, by odkupić cały świat, ale ponadto wzywa ona do poznawania” – stwierdził kard. Dziwisz.
Zwrócił uwagę na "wyzwalający wymiar Eucharystii". "Po śmierci Chrystusa każdego dnia podczas jej sprawowania na ołtarzach całego świata Bóg mówi: nie jesteś już niewolnikiem, ale synem” – zaznaczył. Wskazał, że skoro „śmierć i zmartwychwstanie Jezusa są Paschą Nowego Przymierza, a Eucharystia pamiątką i obecnością, to trudno jest mówić o wyzwalającym darze Eucharystii, jeśli się jej nie spożyje”.
Papież a spotkanie w Quebecu
Benedykt XVI, który w styczniu br. zapowiedział oficjalnie, że nie będzie mógł udać się na Kongres do Kanady, był jednak na nim obecny duchowo. Zapewnił o tym uczestników spotkania w Québecu podczas audiencji ogólnej 18 czerwca na Placu św. Piotra w Watykanie. Pozdrowił wówczas zgromadzonych za oceanem pielgrzymów i wezwał wszystkich wiernych, by również dla nich był to czas „modlitwy, refleksji i kontemplacji tajemnicy świętej Eucharystii”.
Ojciec Święty wyraził przy tym nadzieję, że Kongres będzie "okazją sprzyjającą umocnieniu wiary Kościoła w rzeczywistą obecność Chrystusa w Najświętszym Sakramencie ołtarza”. „Módlmy się, aby ten Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny ożywił w wierzących nie tylko w Kanadzie, ale w wielu innych narodach świata świadomość tych wartości ewangelicznych i duchowych, które ukształtowały ich tożsamość na przestrzeni dziejów” – dodał papież. A podczas „Statio Orbis”, czyli Mszy św. zamykającej 49. MKE, wygłosił wspomnianą homilię, transmitowaną na żywo z Watykanu za pośrednictwem łączy satelitarnych.
Wcześniej – 21 bm. Ojciec Święty wygłosił inne orędzie przez telewizję, tym razem do Papieskie przesłanie o Eucharystii do młodzieży, zgromadzonej w tym dniu na modlitewnej wigilii czuwania.
„Eucharystia jest wyrazem miłości Boga do człowieka. Ten, kto otwiera się na Chrystusa, nic nie ryzykuje. Wręcz przeciwnie: odkrywa, że jest kochany” – mówił Benedykt XVI. Jego orędzie dotyczyło tajemnicy Najświętszej Ofiary, ponawianej na ołtarzach całego świata.
Papież zauważył, że Chrystus, który ofiaruje się w każdej Mszy, jest przykładem całkowitego daru z siebie. Eucharystia staje się wzorem postępowania chrześcijanina. Doświadczając przebaczenia, żywiąc się Bożym słowem i Ciałem wierni nabierają sił do radosnego pełnienia swej misji. Benedykt XVI zachęcił młodych, aby nieśli orędzie Bożej miłości swym rówieśnikom. Wezwał ich też, by nie zapominali, że niedzielna Eucharystia jest pełnym miłości spotkaniem z Bogiem, bez którego chrześcijanie nie mogą się obejść.
„Pamiętajcie, że w Chlebie Eucharystycznym Chrystus jest rzeczywiście, całkowicie i substancjalnie obecny – powiedział Papież. – Dlatego w tajemnicy Eucharystii, na Mszy i podczas cichej adoracji Najświętszego Sakramentu ołtarza, spotkacie Go w szczególny sposób. Otwierając przed Nim dusze i całe swe życie nie zostaniecie zdruzgotani, wręcz przeciwnie: odkryjecie, że kocha was nieskończoną miłością. Otrzymacie moc niezbędną do kształtowania życia i dokonywania wyborów, które codziennie przed wami stają”.
Fundacja Kardynała M. Ouelleta
Trwałym, by tak rzec – społecznym śladem tego Kongresu jest Fundacja Kardynała Marca Ouelleta, która ma „świadczyć w sposób konkretny o owocach kongresu wobec ludzi w potrzebie”. Jej inicjatorzy uznali, że „aby uaktualnić i podkreślić znaczenie Eucharystii oraz wartość Ewangelii w dzisiejszym świecie”, nie można „zapomnieć ewangelicznego gestu umywania nóg, przypominającego o godności każdego człowieka oraz przesłania, które – jeśli tylko zostanie dobrze zrozumiane – może odmienić cały świat: «Miłujcie się wzajemnie, jak Ja was umiłowałem»”.
Fundacja będzie m.in. wspierać organizacje pomagające imigrantom i uchodźcom w regionie Quebecu i pomagające w ich integracji ze społeczeństwem kanadyjskim. Sam kard. Ouellet przekazał już na jej rzecz 10 tys. dolarów. Wezwał także przedsiębiorców i wszystkich mieszkańców do hojności na jej rzecz w duchu solidarności.