Zgromadzenie Księży Misjonarzy Saletynów, Saletyni
Missionarii Dominae Nostrae a La Salette (MS)
Zgromadzenie Księży Misjonarzy Saletynów
Kuria Prowincjalna
ul. Bratnia 5
02-469 Warszawa
tel. (0-22) 863-72-43
fax: (0-22) 863-47-65
e-mail: kuria@saletyni.pl
strona internetowa: www.saletyni.pl
Zgromadzenie Księży Misjonarzy Saletynów (Congregatio Missionariorum Dominae Nostrae a La Salette, nazwa potoczna: saletyni, skrót: MS) , powstało jako owoc objawienia Matki Bożej w La Salette (19 wrzenia 1846 roku), z inicjatywy ks. biskupa Philiberta de Bruillard (1765-1860), ordynariusza z Grenoble.
Biskup powołał do istnienia w dniu 1 maja 1852 roku wspólnotę diecezjalną złożoną z pięciu kapłanów swojej diecezji, którzy odznaczali się wielką pobożnocią i gorliwocią apostolską (ks. Bernard Burnoud, ks. Franciszek Denaz, ks. Michał Sibillat, ks. Celestyn Bonvallet i ks. Piotr Archier) . Obowiązki misjonarzy spełniali oni w ciężkich warunkach. Latem obsługiwali pielgrzymów na Górze Objawienia, a zimą głosili misje i rekolekcje parafialne w diecezji Grenoble. Od początku w tej wspólnocie ujawniło się powołanie do Życia zakonnego.
Dnia 2 lutego 1858 roku szeciu kapłanów (ks. Piotr Archier, ks. Jan Berlioz, ks. Józef Bossan, ks. Ludwik Buisson, ks. Julian Petit i ks. Wiktor Albertin) złożyło na ręce ks. biskupa Achille Ginoulhiac (1806-1875) z Grenoble pierwsze śluby zakonne zgodnie z tymczasową regułą opracowaną przez ks. Filipa Orcel, wikariusza biskupiego. Według niej specyfiką duchowoci nowej wspólnoty był duch modlitwy, ekspiacji i gorliwoci apostolskiej. Reguła ta została w roku 1862 przystosowana dla braci zakonnych. Ten nurt duchowości ofiarniczej i naprawczej znalazł swój najwyższy wyraz w wypowiedziach i pismach ks. Sylwana Marii Giraud (1830-1885), który był przełożonym generalnym Zgromadzenia w latach 1865-1876.
Nowy etap rozwoju Zgromadzenia wytyczyła pierwsza kapituła generalna w 1876 roku, która wypracowała nowe Konstytucje oraz ukierunkowała je na apostolstwo. Aprobatę papieską Zgromadzenie otrzymało 14 maja 1890 roku. Do ekspansji saletynów na inne kraje przyczyniło się prześladowanie we Francji (1901) zgromadzeń zakonnych. Wówczas saletyni zmuszeni zostali do opuszczenia La Salette – kolebki Zgromadzenia i wszystkich placówek we Francji. To wygnanie okazało się błogosławieństwem dla młodego Zgromadzenia. Otwarto w wielu krajach nowe placówki saletyńskie i nastąpił szybki wzrost personalny, wynikiem którego był podział Zgromadzenia, najpierw na regiony, a później na prowincje.
Pieczęcią w rozwoju Zgromadzenia było ostateczne zatwierdzenie w 1926 roku jego Konstytucji zakonnych przez papieża Piusa XI. Po kapitule generalnej w tym samym roku, Zgromadzenie podzielono na sześć regionów (Francja, Stany Zjednoczone, Kanada, Polska, Brazylia i Madagaskar). Kolejna kapituła generalna, zwołana w 1932 roku, podjęła decyzję o podziale Zgromadzenia na prowincje (francuska, amerykańska, polska i brazylijska) , a oficjalnie zaczął on obowiązywać z dniem 9 lutego 1934 roku. Po Soborze Watykańskim II Konstytucje zakonne zostały poddane rewizji i odnowie w duchu soborowym, a następnie zatwierdzone przez Stolicę św. w dniu 6 czerwca 1985 roku.
Saletyni są dziś obecni na 5 kontynentach w 24 krajach świata, takich jak: Francja (od 1852), Szwajcaria (1881), Stany Zjednoczone (1892), Włochy (1898), Kanada (1899), Madagaskar (1899) z wyspą Reunion (1959), Belgia (1901), Polska (1902), Brazylia (1902), Anglia (1928), Lichtenstein (1935), Argentyna (1937), Angola (1946), Filipiny (1948), Niemcy (1952), Hiszpania (1957), Indie (1978), Ukraina (1989), Białoruś (1990), Słowacja (1990), Boliwia (1991), Kazachstan (1993), Czechy (1995) i Austria (1996).
Pierwsi saletyni, pochodzenia szwajcarskiego, przybyli do Polski w dniu 16 września 1902 roku i osiedlili się w Krakowie. Ich zadaniem było nauczyć się języka polskiego, aby później mogli pracować w diecezji Springfield, Mass. (USA) wśród polskich emigrantów. Autorem tego pomysłu był ks. biskup Tomasz Beaven z diecezji Springfield, który wyszedł z inicjatywą do ks. generała Józefa Perrin, prosząc go o kapłanów mówiących w języku polskim. Ponieważ Zgromadzenie nie miało polskich kapłanów, wysłano ochotników na naukę języka polskiego. Natomiast biskup zobowiązał się pokryć wszystkie wydatki związane z ich nauką i pobytem w Krakowie.
Pionierami na polskiej ziemi byli młodzi księża pochodzący z kantonu Valais (Szwajcaria), którzy niedawno otrzymali święcenia kapłańskie: ks. Józef Fux (1872-1913) – przełożony, ks. Gabriel Vanroth (1875-1941), ks. Salomon Schalbetter (1873-1934), ks. Oswald Loretan (1876-1964) i ks. Franciszek Schnyder (1872-1929). Od samego początku spotkali się ze zrozumieniem i życzliwym przyjęciem miejscowego duchowieństwa. Ks. kard. Jan Puzyna skierował ich na tymczasowe mieszkanie do SS. Służebniczek Serca Jezusowego przy ulicy Garncarskiej.
Po miesięcznym pobycie u sióstr, przeprowadzili się w dniu 16 października 1902 roku do Misjonarzy św. Wincentego a Paulo na Stradom. Tutaj, pod znakomitą opieką wybitnych profesorów (ks. Jerzy Głogowski CM, hr. Stanisław Tarnowski, Marian Bartynowski, Julian Dunajewski) , zapoznali się z językiem polskim. Po 18 miesiącach intensywnej nauki języka polskiego zostali skierowani na praktyki duszpasterskie w diecezji krakowskiej i archidiecezji lwowskiej. Od marca 1904 roku pełnili obowiązki wikariuszy w następujących parafiach: ks. Józef Fux w Jaworznie, ks. Franciszek Schnyder w Krzęcinie k. Skawiny, ks. Salomon Schalbetter w Zakopanem u OO. Jezuitów, ks. Oswald Loretan w Busku i ks. Gabriel Vanroth w Rodatyczach.
W dniu 10 grudnia 1904 roku ks. Fux i ks. Loretan wyjechali do pracy duszpasterskiej w USA. Natomiast trzej pozostali: ks. Vanroth, przełożony, ks. Schalbetter i ks. Schnyder pozostali na polskiej ziemi, kładąc tam fundament pod saletyńską rodzinę zakonną.
W lipcu 1905 roku ks. arcybiskup Józef Bilczewski powierzył saletynom parafię Puźniki (dekanat buczacki), działającą od roku na prawach ekspozytury i zezwolił na założenie Szkoły Apostolskiej. Kanoniczne objęcie tej parafii przez saletynów miało miejsce w dniu 17 sierpnia 1905 roku, a pierwszym jej proboszczem został ks. Gabriel Vanroth. Do pomocy duszpasterskiej przydzielono mu ks. Franciszka Schnydera jako wikariusza, który dodatkowo obsługiwał sąsiednią miejscowość Porchową.
Fundacja pierwszego saletyńskiego domu w Polsce od samego początku była priorytetem ówczesnej rady generalnej, która bardzo się nią interesowała i opiekowała. W dniu 30 listopada 1905 roku najwyższa władza zakonna otworzyła pierwszy dom zakonny i dała podstawy organizacyjne, mianując ks. Gabriela Vanrotha przełożonym, a jego radnymi: ks. Salomona Schalbettera i ks. Franciszka Schnydera. Trudną sytuację personalną władze zakonne starały się rozwiązać, wysyłając kolejnych misjonarzy. W dniu 18 września 1905 roku przybyli do Puźnik: ks. Eugeniusz Picard (1880-1964) i br. Edward Meichtry (1873 – 1946), zaś 31 grudnia tego roku: ks. Salomon Schalbetter (wrócił z Tournai, gdzie uczył polskich małoseminarzystów) i ks. Edward Roux (1878-1949).
Ojcowską życzliwość dla tej pierwszej placówki na polskiej ziemi wykazał ks. generał Józef Perrin, który przybył do Puźnik, aby osobiście pokierować przygotowaniami pod nową fundację, jaką miała być Szkoła Apostolska. Na miejscu naszkicował plan przeróbki budynku na potrzeby szkoły, a w dniu 17 marca 1906 roku dokonał uroczystego jej otwarcia. Dyrektorem szkoły został ks. Salomon Schalbetter, a profesorami księża: Eliasz Roux, Eugeniusz Picard, Antoni Zehner oraz świeccy nauczyciele.
Aby dotrzymać umowy z biskupem Tomaszem Beavenem, ks. generał Józef Perrin odwołał z Puźnik do pracy w USA dwóch kapłanów: ks. Franciszka Schnydrea (1906) i ks. Gabriela Vanrotha ( 1908) , a na ich miejsce skierował kolejną grupę misjonarzy: ks. Antoniego Zehnera (1907), ks. Józefa Baccusa (1908), ks. Augusta Gauthier (1909), ks. Franciszka Dantin (1910) i ks. Józefa Marcina Mathiana (1911). W krótkim czasie okazało się, że możliwości lokalowe szkoły są niewystarczające, zwłaszcza gdy zaczęło przybywać coraz więcej kandydatów. Dlatego władze zakonne podjęły decyzję przeniesienia Szkoły Apostolskiej do Dębowca, aby zapewnić jej lepsze warunki rozwoju. Saletyni prowadzili pracę duszpasterską w parafii Puźniki do 12 maja 1921 roku.
W maju 1910 roku po wizji lokalnej dokonanej przez ks. generała Józefa Perrin, jego asystenta ks. Józefa Pinardy i ks. Salomona Schalbettera, superiora Puźnik, saletyni zakupili w dniu 13 sierpnia 1910 roku od Rady Gminnej Dębowca resztówkę (3,88 ha posiadłości wraz z zabudowaniami) w celu urządzenia Szkoły Apostolskiej. W latach 1910 – 1911 wybudowano odpowiedni obiekt, w którym umieszczono studentów Małego Seminarium z Puźnik (18 październik 1911) oraz otwarto klasztor jako dom macierzysty. Był to ważny i decydujący o przyszłości saletynów na polskiej ziemi krok. Po osiedleniu się saletynów w Dębowcu, w dniu 15 września 1912 roku otwarto pierwszą kaplicę ku czci Matki Bożej z La Salette na polskiej ziemi. Od tej chwili klasztor dębowiecki stał się macierzystym domem i głównym ośrodkiem kultu Matki Bożej Saletyńskiej w Polsce.
Aktualnie w Polsce saletyni pracują w następujących placówkach: Dębowiec – klasztor (1910), Kobylanka (1930), Rzeszów (1936), Trzcianka (1945), Sobieszewo (1946), Kuźnica Czarnkowska (1946), Warszawa (1948), Łętowe (1952), Zakopane (1958), Olsztyn (1958), Warszawa – parafia Matki Bożej Saletyńskiej (1958), Zwięczyca (1970), Kraków – ul. Koszalińska 12 (1971), Dębowiec – parafia (1973), Kraków – parafia Matki Bożej Saletyńskiej ( 1983), Łapsze Wyżne ( 1984), Mrągowo (1990) i Mysłowice – Krasowy (1996).
Ponadto saletyni pracowali także w innych miejscowościach, które z różnych przyczyn musieli opuścić. A mianowicie: Puźniki (1905-1921), Stanisławów – parafia św. Józefa (1926-1946), Hurko (1928-1958), Lwów – parafia Matki Bożej Królowej Polski (1933-1946), Ostrowiec Świętokrzyski – parafia Matki Bożej Saletyńskiej (1938-1947), Bircza (1945-1948), Lubrza (1945-1950), Dytmarów (1945-1948), Trzebinia (1945-1948), Lubsko (1946-1949), Biała (1949-1957), Zabrze (1948-1949), Resko (1948-1974), Elbląg – parafia św. Mikołaja (1958-1968), Prabuty (1958-1965), Królewo Malborskie (1968-1974), Radziejewo (1990-1992) i Kraków – kościół św. Norberta (1948-2001).
Biskup Phillibert de Bruillard urodził się dnia 12 sierpnia 1 765 roku w Dijon, jako szóste dziecko handlarza drewna Antoine i jego żony Etiennete Nuzelier. Wyświęcony na kapłana w 1789 roku, pozostał w Paryżu w czasie terroru Rewolucji Francuskiej i był jednym z kapelanów, którzy towarzyszyli skazanym na gilotynę.
Za czasów Dyrektoriatu nadal wykonywał swoją pracę apostolską, zajmując się szczególnie duszami pobożnymi i młodzieżą w kilku pensjonatach prowadzonych przez dawne zakonnice. Okoliczności sprawiły, że został kierownikiem duchowym późniejszej założycielki Sióstr Sacre Coeur, św. Magdaleny Zofii Barat. W roku 1804 mianowany został kanonikiem Notre Dame de Paris, następnie proboszczem Saint-Nicolas-du Chardonnet (1810 rok), a potem Saint Etienne du Mont (1820 rok).
Jako proboszcz rozwinął szeroką działalność duszpasterską: urządzał misje parafialne, opiekował się licznymi kolegiami i pensjonatami, odnawiał kościoły, dbał o świetność nabożeństw, otaczał opieką zakony i seminarium duchowne.
W dniu 6 lipca 1826 roku został konsekrowany na biskupa diecezji Grenoble. Kierował diecezją przez 27 lat. jego długi apostolat cechowała miłość do biednych i nieszczęśliwych, wielka pobożność i szczególne nabożeństwo do Matki Bożej. Wydał dwa katechizmy dla młodzieży, napisał ponad 180 listów pasterskich do wiernych. Dbał o karność kościelną, był miłosierny i hojny dla potrzebujących. Fundował bursy i dawał jałmużnę. Został odznaczony Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Legii Honorowej.
Największą dla niego nagrodą było objawienie się w dniu 19 września 1846 roku Matki Bożej w jego diecezji. Objawienie saletyńskie uważał za największe i najświetniejsze wydarzenie swego życia, a położenie kamienia węgielnego pod budowę bazyliki w La Salette (dnia25 maja 1852 roku) za uwieńczenie swojej posługi biskupiej.
Drugim jego wielkim dziełem życia była fundacja nowego Zgromadzenia Misjonarzy Matki Bożej z La Salette. Jako dobry pasterz zapisał się trwale w pamięci diecezjan przez swoje cnoty i zasługi. W lipcu 1852 roku zgłosił Stolicy Apostolskiej swoją rezygnację. Pożegnał się czule z duchowieństwem i wiernymi po czym udał się w dniu 6 maja 1853 roku do klasztoru Sióstr Sacre Coeur w Montfleury niedaleko Grenoble, gdzie do końca swego życia był przykładem pobożności i umartwienia.
Jako 91-letni starzec pielgrzymował na La Salette, aby tam obchodzić 30-lecie sakry biskupiej. Spędził tam trzy dni na modlitwie, pił wodę z cudownego źródła, obszedł miejsce objawienia, trzykrotnie przemówił do pielgrzymów i wpisał się do księgi pamiątkowej, jeszcze raz wyrażając swą wiarę w La Salette. Z tej pustelni, jaką stał się dla niego klasztor w Montfleury, mógł jeszcze przez 8 lat śledzić pierwsze kroki założonego przez siebie Zgromadzenia Misjonarzy Matki Bożej z La Salette. Tam dopełniła się ofiara z jego życia w intencji ukochanych dzieł.
Zmarł dnia 15 grudnia 1860 roku w Montfleury, mając 95 lat. Pochowany został w katedrze w Grenoble, a serce jego wyjęto (bo tak sobie życzył) i w uroczystym pochodzie złożono w bazylice w La Salette w dniu 25 maja 1861 roku.